Şerh Nedir

Şerh kelime anlamı olarak TDK‘ da “açma, ayırma, bir anlatım veya kitabı açıklama, yorumlama, bir şeyi açıklamak amacıyla yazılmış kitap, açık ve ayrıntılı anlatma” tanımlanmıştır. Şerh etmek, açıklamak; şerh düşmek (koymak) ise “alınan karar veya kararlara karşı olumsuz yönde yazılı görüş bildirmek.” olarak açıklanmıştır. Hukuki anlamda ise taşınmazlar üzerindeki kişisel hakların tapu kütüğüne geçirilmesini ifade eder.

Şerh Koymak Ne Demek

Şerh koymak mahkeme kararlarında heyet halinde verilen karara katılmayan, heyetin almış olduğu kararı desteklemeyen, olumsuz görüş bildiren üyenin bunu karar zaptına geçirmesidir. Tapuda şerh koyma ise bir taşınmaz üzerinde sınırlı kullanım hakkı bulunduğunu, kişisel bir hak ile yüklü olduğunu üçüncü kişilere bildirmek amacıyla yapılır. Bu sayede taşınmazın satımı, bağışlanması gibi sebeplerle el değiştirmesi halinde kişisel hak sahibi bu hakkını yeni malike yani üçüncü kişiye karşı da ileri sürebilecektir. Bu sebeple kişisel hak sahipliğine tapuda ilgili sütuna kayıt ettirmek oldukça önem arz etmektedir.

Tapu Şerh Koyma

Bir taşınmaz hakkında şerh koymak için ilgili tapu müdürlüğüne gidilmelidir. Bu talebi içeren yazılı bir dilekçeyle başvuru yapılmalıdır. Tapuda ilgili sütuna kayıt yapılabilmesi için hak sahipliği ispatlanmalıdır. Kişisel hak sahipliği malik ile yapılmış olan bir sözleşme ile ispatlanabilir. İspat külfeti sağlanamaz ise tapu memuru tarafından ilgili sütuna kayıt yapılması mümkün olmayacaktır. Usule aykırı bir şekilde kayıt yapılması halinde ve bu kayıt sebebiyle hak kaybı yaşanmış ise devletin sorumluluğuna gidilerek tazminat davası açılabilecektir.

Devletin sorumluluğu 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 468. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre; memurların hukuka aykırı bir şekilde sebep verdikleri zarardan devlet sorumlu olacaktır. Devlet zararı ödemesi halinde, zararın ortaya çıkmasına sebep olan kusurlu memura rücu eder. Hukuki aykırı işlemde birden fazla kişi sorumlu ise devlete karşı birlikte sorumludurlar.

Tapu sicili herkese açıktır. Tapu kütüğündeki ilgili sayfada bulunan taşınmaza ilgisini inanılır kılan herkes memur önünde bu kaydı inceleyebilir ve örnek talep edebilir. Bu sebeple hiç kimse tapuya kayıtlı bir olguyu bilmediğini iddia edemez. Tapu sicilinin açıklığı ilkesi TMK 1020′ de düzenlenmiştir.

Şerhler

Kişisel haklarda, tasarruf yetkisinin kısıtlanmasında ve geçici tescilde söz konusu olmaktadır. TMK 1009 ve devamı maddelerinde açıkça belirtilmiştir. Bu hususları ayrı başlıklar altında detaylı bir şekilde incelemekte fayda olacaktır.

Kişisel Haklarda

Aşağıda belirteceğimiz kişisel haklar tapunun ilgili sütununa kaydedilebilir ve o taşınmaz üzerinde sonradan hak kazanan kişilere karşı ileri sürülebilir. Bunun için yazılı bir talep ve hak sahipliğini gösteren belgenin bulunması şarttır.

• Alım hakkı,
• Geri alım hakkı,
• Ön alım hakkı,
• Kat karşılığı inşaat sözleşmesi,
• Kira sözleşmesi,
• Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi
• Bağımsız ve sürekli nitelikte olan üst hakkı.

Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanmasında

Sebepleri ve şartların varlığı halinde hak sahibinin tasarruf yetkileri kısıtlanabilmektedir. Hak sahibinin yetkilerinin kısıtlanabilmesi için aşağıdaki hallerde tapu kütüğüne şerh verilebilecektir:

• Çekişmeli hakların bulunduğu hallerde bunların korunmasına ilişkin verilen mahkeme kararları,
• Taşınmaz üzerindeki haciz,
• Tacir hakkında verilen iflas kararı,
• Konkordato talep eden kişiye verilen süre,
• Aile yurdu kurulması,
• Art mirasçı atanması,
• Kanunlarca öngörülen diğer işlemler.

Bu durumda taşınmaz üzerinde sonradan hak kazanan kişilere karşı tasarruf yetkisi kısıtlamaları ileri sürülebilecektir.

Geçici Tescil

Geçici tescil şerhi verilebilecek haller kanunda açıkça belirtilmiştir. TMK madde 1011′ e göre;

• Taraflardan biri tarafından ileri sürülen bir ayni hak söz konusu ise bu hakkın güvence altına alınması,
• Tapuda işlem yapmak için tasarruf yetkisini gösteren belgeyi sunamayan kişiye kanun tarafından bunun tamamlanabilmesi için bir süre tayin edilmesi.

durumlarında geçici tescil mümkündür. Bu durumda bütün ilgilerin rızası aranır. Bütün ilgililerin rızası yok ise hakim kararı olması gerekmektedir. Geçici tescil talebi hakim tarafından incelenir. Hakim bu kararı vermeden önce isterse tarafları dinler veya direk dosya üzerinden de karar verebilir. Talebin kabulüne karar verilir ise süresi, içeriği kararda açıkça belirtilir.

 Şerh verenin rızası olmaksızın tapuda mevcut olan kayıt değiştirilemez, kaldırılamaz.

Sonuç

Şerh bir taşınmaz üzerinde bulunan kişisel hakkın üçüncü kişilere, yeni hak sahiplerine ileri sürülebilmesine yarar. Bu kayıt tapuda ilgili sütuna yapılabilmektedir. Tapuya bildirim ve kütüğe kayıt için hak sahibinin talebini içeren yazılı bir dilekçe olmalıdır. Sahip olunan hakkın varlığı ispatlanmalıdır. Taşınmaz üzerindeki kişisel hakların varlığı malik ile yapılan bir sözleşme ile ispatlanabilir. Tapu kütüğüne hukuka aykırı bir kayıt yapılması halinde devletin sorumluluğuna gidilerek zarar tazmin edilebilir. Tapu kayıtları alenidir bu sebeple şerhler sütundakiler de dahil olmak üzere tüm kayıtların herkesçe bilindiği kabul edilir aksi mümkün olmayan kesin karinelerdendir.

Şerh Ne Demek?

Şerh bir taşınmaz üzerinde kişisel hak sahibinin, gelecekte taşınmazda hak sahipliği kazanabilecek kişilere karşı kendini koruma altına almasıdır. Hak sahipliğini ispatlayan belge ile tapuya hitaben yazılmış bir dilekçeyle talepte bulunulur.

Tapuda şerh nasıl kaldırılır?

Hak sahibinin yazılı bir dilekçeyle başvurması halinde ilgili sütunda belirtilen bu kayıt kaldırılabilecektir. Şerhlerin etkisi herhalde on yıllık süre geçmesiyle sona erer. Taşınmaz satış vaadi sözleşmelerinde ise bu süre beş yıldır.