Kiraya Verenin Hakları Nelerdir  ?

Kiraya verenin haklarını konut ve çatılı iş yeri açısından makalemizde ele alacağız. 6098 Sayılı Borçlar Kanunu kiracı haklarını düzenlemekle birlikte kiraya vereni de yasal çerçeve içerisinde korumaktadır. Kira ücreti isteme hakkı kiraya verenin başlıca haklarından biridir. Yine konut ve çatılı iş yeri kiralarında şartların gerçekleşmesi halinde 10 yıllık süreye bağlı kalınmaksızın kiraya verene de kiracıyı tahliye etme hakkı verilmiştir.

Kiraya Verenin Hakları Ücret İsteme Hakkı

Kiraya verenin haklarından olan kira ücretinin kiracı tarafından zamanında, eksiksiz bir şekilde yatırılması kira sözleşmesinin de asli unsurlarından biridir. Kiraya veren, kiraya verilen konut veya çatılı işyerini kira sözleşmesi boyunca kullanım amacına uygun tutmalı, kiracı da kira sözleşmesi ile belirtildiği şekilde kullanmalıdır. Kiracı, kullandığı taşınmazı korumak ve kollamakla mükelleftir.

Kiraya Verenin Hakları Sözleşmeyi Sona Erdirme

Kiraya verenin haklarından olan bir diğeri kiracıyı tahliye etme hakkıdır. Konut ve çatılı işyeri kiralarında, kira sözleşmesinin belirli süreli olması halinde kiracıya, sürenin bitiminden en az on beş gün önce bildirimde bulunarak sözleşmeyi sonlandırma hakkı verilmiştir. Kiracı, on beş gün önceden bu bildirimde bulunmadığı sürece sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılacaktır.

Konut ve çatılı işyeri kiralarında her ne kadar belirli süreli kira sözleşmesi yapılmış olsa da kural olarak kiraya verene sözleşmenin sona erdiği tarihe dayanarak sözleşmeyi sona erdirme hakkı tanınmamıştır. Fakat kanun on yıllık uzama süresi sonunda kiraya verene de sözleşmeyi sona erdirme hakkı vermiştir. Buna göre on yıllık uzama süresini izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak şartıyla, kiraya veren tarafından herhangi bir sebep gösterilmeksizin kira sözleşmesi sona erdirilebilecektir.

Konut ve çatılı işyerlerinde belirsiz kira sözleşmesinin varlığı halinde ise kiracı, kira sözleşmesini her zaman tek taraflı olarak sona erdirebilecektir. Kiraya veren ise kiranın başlangıç tarihinden itibaren ancak on yıl geçtikten sonra genel hükümlere göre sözleşmeyi sona erdirebilir.

Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde, kiracı her zaman, kiraya veren ise kiranın başlangıcından on yıl geçtikten sonra, genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi sona erdirebilirler. Genel hükümlere göre kira sözleşmesinin fesih edebileceği hallerde, bu husustan kiraya veren de kiracı da yararlanabilir.

Konut ve çatılı işyeri kiralarında fesih bildiriminde bulunan kişi bunu yazılı bir şekilde yapmalıdır. Aksi takdirde kira sözleşmesinin feshi geçersiz olacaktır.

Kiraya Verenin Hakları Tahliye Davası

Kiraya verenin haklarından biri de usulune uygun fesih bildiriminde bulunulmasına rağmen kiracının taşınmazdan çıkmaması halinde kiracıyı çıkarmak amacıyla yasal yollara başvurarak tahliye davası açmalıdır.

Kiraya Verenden Kaynaklanan Sebeplerle Tahliye

Kiraya verenden kaynaklanan sebeplerle tahliye davası açılabilir.

Kiraya verenden kaynaklanan sebepler aşağıdaki gibidir:

• Gereksinim, yeniden inşa ve imar: Kiraya veren kiralananı kendisi, eşi, altsoyu veya kanun gereği bakmakla yükümlü olduğu kişiler için gereksinim doğması halinde veya kiralanan taşınmazın yeniden yapılması, imar edilmesi, esaslı onarım yapılması, genişletilmesi vs. durumlarında taşınmaz kullanılamayacak halde olacak ise kiraya veren tarafından tahliye davası açılabilir. Bu dava belirli süreli sözleşmelerde sürenin sonunda, belirsiz süreli sözleşmelerde ise kanuni sürelere uyularak belirlenecek tarihten başlayarak bir ay içerisinde açılır.
• Yeni Malikin Gereksinimi: Kiralanan taşınmazı sonradan alan kişi, onu bakmakla yükümlü olduğu kişiler, kendisi, eşi, üstsoyu veya altsoyunun gereksinimi için kullanma zorunluluğu varsa, kiralananı alma tarihinden itibaren bir ay içerisinde durumu kiracıya yazılı olarak bildirmelidir. Bu bildirimden itibaren altı ay sonra açacağı tahliye davası ile kira sözleşmesini sona erdirebilecektir. Yeni malik isterse kira sözleşmesinin bitiminden itibaren bir ay içerisinde açacağı dava ile de kira sözleşmesini sona erdirebilir.

Kiracıdan Kaynaklanan Sebeplerle Tahliye

Kiracıdan kaynaklanan sebeplerle kiraya veren kiracıyı tahliye edebilir.

Kiralananı tahliye talebi hakkını taşınmaz sahibine veren, kiracıdan kaynaklanan sebepler aşağıdaki gibidir:

1. Kiracının, kiraya verene tahliye taahhütnamesi vermesi,
2. Kira bedelini ödemediği için kendine bir kira yılı içerisinde iki haklı ihtarda bulunulmuşsa,
3. Kira sözleşmesinin kurulması sırasında kiraya veren, kiracının veya eşinin aynı ilçe sınırları içerisinde oturmaya elverişli bir konutunun bulunduğunu bilmiyorsa kiracının tahliyesini talep edebilecektir.

Kiracının veya birlikte yaşadığı eşinin aynı ilçe veya belde belediye sınırları içinde oturmaya elverişli bir konutu bulunması durumunda kiraya veren, kira sözleşmesinin kurulması sırasında bunu bilmiyorsa, sözleşmenin bitiminden başlayarak bir ay içinde sözleşmeyi dava yoluyla sona erdirebilir.

Sonuç

Kiraya verenin hakları 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ile güvence altına alınmıştır. Sadece kiracının değil kiraya verenin hakları da kanunlar tarafından koruma altına alınmıştır. Kira sözleşmesi ilişkisinde kiracı her ne kadar zayıf taraf olarak görülse de kiraya veren de tamamen korumasız bırakılmamıştır. Kira ücreti isteme hakkı, kiralananın uygun şekilde teslim edilmesini talep etme hakkı, kiralayanın tahliyesini talep etme hakkı kiraya verenin haklarından bazılarıdır. Kira sözleşmesinin hukuka uygun bir şekilde sonlandırılabilmesi ve hak kaybına uğranılmaması adına bir avukat ile süreci yürütmek sağlıklı olacaktır.