Mobbing Nedir ?

Mobbing kelime anlamı olarak TDK‘ da psikolojik taciz olarak tanımlanmıştır. Yargıtay kararlarında psikolojik tacizi belirtmek amacıyla bezdiri ifadesi de kullanılmaktadır. İş hukuku açısından mobbing ise psikolojik taciz, baskı, kötü muamele vs. tavırlarla işçinin yıldırılarak, bezdirilerek işten çıkmasına sebebiyet verilmesidir.

Bu kötü muamele ve davranışlar belirli bir sistematik düzende yapılmalı, tek seferlik değil, birden fazla kere yapılmalıdır. Tek seferlik bu tarz hareketlerde bulunulması başka bir suçun oluşmasına sebebiyet verebilir. Sadece işveren veya müdür, amir vs. tarafından yapılan baskılar, kötü muameleler değil, işçilerin birbirine karşı yapmış olduğu bu tarz davranışlarda bezdiri olarak nitelendirilebilir.

Mobbing Ne Demek ?

Mobbing bir işyerinde çalışan işçinin işvereni veya bir başka çalışan tarafından psikolojik taciz, baskı vs. tavırlarla bezdirilmesidir. İşçinin işyerinde huzurunu kaçırmaya yönelik davranışlar bütünü olup süreklilik ve sistematiklik arz eder. İşçinin işyerinde yaşamış olduğu her türlü olumsuzluk bezdiri olarak tanımlanmaz. Bu olumsuzlukların bir sistematik içerisinde sürdürülmesi gerekir.

İşçiye karşı gösterilen tutumun psikolojik şiddet olarak tanımlanabilmesi için aşağıdaki unsurlardan birinin veya bir kaçının gerçekleşmesi gerekir:

• İşçiyi yıldırma, bezdirme, işten ayrılmasına sebep olma amacına hizmet etmelidir.
• Planlı bir şekilde gerçekleştirilmelidir.
• Kasten yapılmalıdır.
• Sürekli yapılmalıdır.
• Psikolojik şiddet olarak tanımlandırılabilmelidir.
• Bezdiri, kişiye açık açık yapılabileceği gibi arkasından duyurmak şeklinde de yapılabilir.
• Yapılan psikolojik taciz işyeri sınırları içerisinde olmalıdır.

İşçiye yapılan psikolojik şiddet, taciz, baskı ve saldırılar işçiyi işten uzaklaştırma amacıyla yapılmalıdır. İşçi bu davranışlar sebebiyle işyerinden ayrılmak ister, huzursuzluk duyar, performans düşüklüğü yaşar. Çoğu zaman sabah uyanıp işe gitme düşüncesi dahi kişiye kabus gibi gelebilir. Kişinin bu durumda psikolojisi zedenlenmiş hatta bozulmuş olabilir. Çözümü de çoğu zaman işten ayrılmakta bulur.

İşverenler genelde işçiyi, işten tazminatsız çıkarmak amacıyla mobbing yolunu tercih ederler. Kıdem tazminatı gibi işçiyi işten çıkardığı işçi haklarını ödememek veya daha az kalemi ödemek için işçiye psikolojik baskı yapar, azarlar, yapmış olduğu işlerde sürekli kusur bularak kişinin kendiliğinden işten çıkmasını sağlamaya çalışır. İşçi kendi işten çıkarsa işveren tazminat ödemekten kurtulur.

Mobbing Örnekleri

Mobbing sayılabilecek davranışlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

• Kişiye lakap takılması,
• Zorbalık,
• Çalışma yerinin sürekli değiştirilmesi,
• İşçi aleyhinde gerçeğe aykırı söylentiler yayma,
• Gurur, onur incitici tavırlarda bulunma,
• İşçinin sürekli sözünü kesme,
• İşçiye küçük düşürücü davranışlarda bulunma,
• Çalışanın alaya alınması,
• Çalışanın sözlerinin dinlenmemesi, ayıplanması,
• Kişiyi tehdit etme,
• İşçiye sürekli hakaret edilmesi,
• İşçiye yapılması zor olan kendi işiyle alakalı olmayan işler verme,
• İşçiye tacizde bulunulması,
• Psikolojik baskı altında tutup sürekli işten çıkarılacağının söylenmesi,
• Kişinin rencide edilmesi,
• Çalışanın diğer işçilerden ayrıştırılması, (yemek saatinin değiştirilmesi gibi)
• Çalışanın işini yerine getirmesinin zorlaştırılması,
• İşçiye karşı sürekli yüksek sesle konuşma,
• Yapmış olduğu işten daha düşük bir konuma sürülmesi.

Mobbing Davası

Mobbing sebebiyle işten ayrılmak isteyen işçi, işçilik tazminatlarına hak kazanır. Bezdiri nedeni ile bir işçinin işten ayrılması işçinin haklı sebeple sözleşmesinin feshi sonuçlarını doğurur. İşçi bu durumda işçilik alacaklarının yanı sıra manevi tazminat da talep edebilir. Bezdiriden, psikolojik şiddetten kaynaklanan davada görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. İş Mahkemelerinin olmadığı yerde Asliye Hukuk Mahkemesi – İş Mahkemesi sıfatı ile davaya bakar ve sonuçlandırır. İşyerinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.

Mobbing davasında ispat külfeti davacı işçiye aittir. Lakin mahkeme kesin bir ispat aramamakla birlikte yeterli şüphenin olması halinde ispat külfetinin işverene geçtiğini kabul etmektedir. Yani ilk etapta işçi psikolojik şiddete maruz kaldığını ispat etmeliyken ikinci durumda psikolojik şiddette bulunulmadığını işveren ispatlamalıdır.

İşçi üzerindeki ispat külfetini; psikolojik şiddete şahit olan tanıkların beyanlarıyla, yazı ile tehdit edilmişse bu yazıların mahkemeye sunulmasıyla vb. yollarla üzerinden atabilir. Bu aşamadan sonra psikolojik şiddet uygulamadığını iddia eden taraf bu hususu ispatlamak zorunda kalacaktır.

Bezdiri veya mobing olarak bir suç TCK’ da düzenlenmemiştir. Lakin işverenin, işçiyi bezdirmek amacıyla yapmış olduğu davranışlar farklı suçların oluşmasına sebebiyet verebilir. Hakaret, tehdit, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma vb.

Psikolojik Şiddetin Türleri Nelerdir ?

Psikolojik şiddetin türleri üçe ayrılır. Bunlar; yatay, dikey ve dolaylıdır.

1. Yatay Bezdiri: Aynı kıdemde, kademede bulunan kişilerin birbirlerine uyguladığı psikolojik şiddettir.
2. Dikey Bezdiri: Üstün asta yapmış olduğu bezdiridir.
3. Yatay Bezdiri: Astın üste yaptığı bezdiridir.

Sonuç

Mobbing maruz kalan kişi derhal kanıtlarıyla beraber yetkili ve görevli mahkemeye başvurmalıdır. Bu başvuru sırasında işçilik alacaklarını da kalem kalem talep etmelidir. Manevi tazminat isteği varsa bunu ayrıca belirtmelidir. Yine psikolojik şiddete maruz kalan kişi iş akdini haklı nedenle feshedebilecektir. Bu fesih ile birlikte şartları taşıyor ise kıdem tazminatına hak kazanır. Aynı zamanda işçinin diğer işçilik ücretleri de ödenmelidir. Fazla mesai, yıllık izin ücreti, haftalık tatil ücreti vb.

Tüm bu sebeplerle alacağın eksiksiz ve tam olarak talep, tahsil edilebilmesi için bir avukat aracılığı ile sürecin yönetilmesi gerekmektedir. Aksi taktirde hak kayıplarına uğranılması oldukça olasıdır.