İstinaf Ne Demek
İstinaf ilk derece yerel mahkemelerin vermiş olduğu kararların esas ve usul yönünden incelenmesi için başvurulan üst mercidir. Bölge adliye mahkemeleri ve bölge idare mahkemeleri istinaf mercileridir. TDK‘ da “mahkemenin verdiği kararı kabul etmeyerek bir üst mahkemeye götürme” olarak tanımlanmıştır. İlk derece mahkemelerinin vermiş olduğu kararların bir kısmı kesindir ve üst yargı denetimine tabi değildir. Bir kısım kararları ise usul ve esas yönünden incelenmeye tabidir, yargı yolu açıktır. Yargı yolu açık olan kararlarda ilk derece mahkemesi bunu belirtmelidir. Kaç gün içerisinde nereye başvurulabileceği kararda belirtilmelidir. Başvurulabilecek yargı merci ve süresi belirtilmez ise karar usulen hatalı olacaktır. Tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içerisinde üst mercie başvuru yapılmalıdır. İşbu makalemizde istinaf yolunu hukuk mahkemeleri açısından inceleyeceğiz.
İstinaf Mahkemesi
İstinaf mahkemesi denilince akla gelmesi gereken mahkeme bölge adliye mahkemesi mahkemesidir. Hukuk davalarını gören ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu ve üst yargı denetimine tabi olan kararlar talep halinde bölge adliye mahkemelerince esas ve usul yönünden incelenir. Yargıtay’ın iş yükünü hafifletmek amacıyla kurulan bölge adliye mahkemeleri 2016 yılında faaliyete geçmiştir. Bölge adliye mahkemeleri kurulmadan önce ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu kararlar temyiz merci olan Yargıtay tarafından esas ve usul yönünden incelenir.
Hukuk Davalarında Bölge Adliye Mahkemelerinin Görevleri
Hukuk davalarında bölge adliye mahkemelerinin görevleri 5235 Sayılı kanunun 36. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre istinaf kanun yolu açık verilen ilk derece hukuk mahkemelerinin kararların inceleyen bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinin görevleri şunlardır:
- İlk derece adli yargı hukuk mahkemeleri tarafından verilen, kesinlik arz etmeyen kararlara yapılan başvuruları inceler ve karara bağlar,
- Kendi yargı çevresinde bulunan ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki uyuşmazlıklarını inceler ve çözer,
- Kendi yargı çevresi içerisinde bulunan ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki görev uyuşmazlıklarını inceler ve çözer,
- Yargı çevresi içerisinde bulunan bir ilk derece hukuk mahkemesinin davaya bakmasına fiilen veya hukuken bir engel çıkması halinde başka bir mahkemeye nakline karar verir,
- Yargı çevresinde bulunan iki mahkemenin yargı sınırları belirlenemiyorsa bunun belirlenmesini sağlar,
- Diğer kanunlar tarafından verilen görevleri yapar.
HMK’ da İstinaf Edilebilecek Kararlar
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 341. maddesinde istinaf edilebilecek haller tahdidi olarak düzenlenmiştir.
- Nihai, esasa ilişkin kararlar,
- İhtiyati tebdir talebinin reddi, itiraz üzerine verilen kararlar,
- İhtiyati haciz talebinin reddi, itiraz üzerine verilen kararlar,
- Manevi tazminat davaları hususunda verilen kararlar,
- İstinaf sınırını aşmayan miktarlar için bu yola başvurulamaz,
- Bölge adliye mahkemesinin görevine giren dava ve işlerde verilen kararlar.
İstinaf Dilekçesi Örneği
Hukuk davalarında istinaf yoluna başvururken hazırlanacak olan dilekçede dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Üst yargıya başvuran tarafın sıfatı, adı, soyadı, TC kimlik numarası, adresi, tüzel kişi ise, unvan ve sicil numarası,
- Avukat ile temsil söz konusu ise ad, soyad ve adresleri,
- Üst mercie taşınan kararın hangi mahkeme tarafından verildiği, karar tarih ve sayısı,
- Kararın tebliğ tarihi,
- İlk derece mahkemesi tarafından verilen kararın özeti,
- Başvuru olgusuna sebep olan olaylar, gerekçe,
- Talep,
- Başvuran kişinin veya avukatın imzası.
Kararlar
Üst merciinin verebileceği kararlar şunlardır:
- Yerel mahkeme tarafından verilen karar hukuka aykırı ise karar kaldırılır ve dosya ilk derece mahkemesine geri gönderilir,
- İlk derece mahkemesi tarafından haksız bir şekilde davanın reddine karar verilmiş ise davanın tamamının veya bir kısmının kabulüne karar verilebilir,
- İlk derece mahkemesinin davayı haksız bir şekilde kabul ettiğine karar verir ise davanın reddine karar verebilir,
- Yerel mahkeme tarafından verilen karar kaldırılıp yeni bir hüküm kurulabilir,
- İlk derece mahkemesi tarafından verilen karar düzeltilebilir,
- Başvuru reddedilebilir.
Sonuç
İstinaf ilk derece mahkemelerinin kesin olmayan kararlarına karşı başvurulabilen hukuki yoldur. Bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelemesinde yerel mahkemenin vermiş olduğu karar talep halinde esas ve usul yönünden incelenir. İstinaf incelemesi neticesinde bölge adliye mahkemesi ilgili hukuk dairesi tarafından verilen kararların bir kısmı kesin iken diğer bir kısmında ise temyiz yolu açıktır. Temyiz sınırını aşmayan ve temyizi kabul olmayan kararlar kesinlik teşkil eder. Üst mercie başvuru yapabilmek için yazılı bir dilekçe hazırlanmalı ve bu dilekçe yetkili ve görevli bölge adliye mahkemesine gönderilmek üzere kararı veren ilk derece mahkemesine teslim edilir. Dilekçeyi alan bölge adliye mahkemesi dosyayı en kısa sürede inceler ve talep konusu hakkında bir karar verir.
İstinaf talebini içeren yazılı dilekçe yetkili ve görevli bölge adliye mahkemesine gönderilmek üzere kararı veren ilk derece mahkemesine verilir.
İlk derece mahkemesi tarafından verilen kararın başvurana tebliğ tarihinden itibaren iki haftadır. İki haftalık süre hak düşürücü süredir.
[…] 5271 Sayılı Ceza Muhakemeleri Kanununun 311. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. İtiraz, istinaf ve temyiz olağan kanun yollarından iken, yargılamanın yenilenmesi olağanüstü kanun […]
[…] İstinaf ilk derece, yerel mahkemeler tarafından verilen kararlara karşı başvurulabilecek olağan kanun yollarından biridir. Ceza hukuku açısından istinaf konusunu ve mahkemesini işbu makalemizde ele alacağız. Tarafların ceza davalarında kanun yoluna başvurmaları ihtiyaridir. Lakin on beş yıl ve daha fazla hapis cezasını içeren kararlar görevli bölge adliye mahkemesince resen incelenmektedir. Hukuk davaları açısından istinaf kanun yolu hakkında bilgi almak için tıklayınız. […]
[…] davalar İş Mahkemelerinde görülmektedir. Yerel mahkemelerin vermiş olduğu kararlara karşı istinaf mahkemesine […]
[…] İstinafa başvuru hakkının kaybedilmesi halinde talep bölge adliye mahkemesine, temyiz başvuru hakkının kaybedilmesi halinde ise talep Yargıtay’a yapılmalıdır. […]