Yargılamanın Yenilenmesi
Yargılamanın yenilenmesi kanunda belirtilen unsurları taşıması halinde kişi hakkında lehe veya aleyhe sebeplerle yargılamanın yeniden yapılmasını ifade eder. Ceza hukuku anlamında yargılamanın yenilenmesi hakkında tüm hükümler 5271 Sayılı Ceza Muhakemeleri Kanununun 311. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. İtiraz, istinaf ve temyiz olağan kanun yollarından iken, yargılamanın yenilenmesi olağanüstü kanun yollarındandır. Çünkü kural olarak mahkeme tarafından verilen kesin kararlar için başvurulabilecek bir olağan hukuk yolu mevcut değildir.
Lehe Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri
Yargılamanın yenilenmesi aşağıdaki sebeplerin varlığı halinde hükümlü lehine mümkün kılınmıştır. Hükümlü hakkında tekrar yargılama yapılacak durumlar şunlardır:
- Bir belge sahte ve bu belge duruşmada kullanılmış, hükmü etkilemişse,
- Hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal suretiyle yemin verdirilerek dinlenen tanık veya bilirkişinin gerçek dışı tanıklıkta, beyanda bulunmuş olması ve bu durumun hükmü etkilemiş olması,
- Mahkeme hakiminin veya dava heyet halinde görülüyor ise karara katılan hakim görevini yapmada ağır bir kusur işlemişse,
- Ceza bir hukuk mahkemesi hükmüne dayandırılmış, dayandırılan bu hüküm ise bir başka hükümle ortadan kaldırılmışsa,
- Sanığın beraatini veya daha az bir ceza almasını sağlayacak yeni olay ve deliller ortaya çıkmışsa,
- Hükümlüye verilen ceza İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşme hükümlerinden birine göre verilmiş, bu hüküm ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından aykırılık teşkil etmesi sebebiyle iptal edilmiş olması, bu kararın kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde yargılamanın yenilenmesi talep edilebilir.
Yargılamanın yeniden yapılması talebi hükümlünün cezasının infazını engellemez. Talep halinde mahkeme bu infazın durdurulmasına veya geri bırakılmasına karar verebilir.
Hükümlü veyahut Sanık Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi
Yargılamanın yenilenmesi hüküm kesinleştikten sonra başvurulabilecek bir yargı yolunun olmamasının istinasını oluşturan olağanüstü hukuk yollarından biridir. Aşağıda belirteceğimiz durumlarda yargılama sanık veya hükümlü aleyhine tekrardan yapılabilecektir:
- Sanık veya hükümlü lehine ortaya konan, hükme etki eden belgenin sahteliğinin anlaşılması,
- Sanık veya hükümlü lehine, karara katılan hakimlerden birinin ağır kusur işlemiş olması,
- Sanık lehine beraat kararı verilmiş olmasına rağmen sanığın hakim önünde suç ile alakalı ikrarda bulunması.
Yargılamanın Yenilenmesine Engel Olmayan Durumlar
Yargılamanın yenilenmesine hükümlünün ölmüş olmasının, cezanın infaz edilmiş olmasının etkisi yoktur. Bu gibi hallerde de şartların varlığı halinde yargılamanın tekrardan yapılması talep edilebilecektir. Hükümlü ölmüşse, eşi, alt ve üst soyu, kardeşleri yeniden yargılama talebinde bulunabilirler. Adalet Bakanı da bu talepte bulunabilir.
Talebin Kabul Edilmeyeceği Haller
Hükümlü hakkında uygulanan ceza maddesi sınırları içinde değişiklik yapılması talebiyle bu yola başvurulamaz. Olağan kanun yollarına başvuru imkanı var ise olağanüstü kanun yoluna gidilemez.
Yargılamanın Yenilenmesi İsteminin Kabul Edilmesi veya Kabule Değer Görülmemesi
Yargılamanın yenilenmesi isteminin kabul edilip edilmeyeceği hususunda takdir yetkisi kararı veren mahkemenindir. Yargılamanın tekrardan yapılması talebiyle kararı veren mahkemeye başvuru yapılır. Mahkeme bu talebi inceler ve kabule değer olup olmadığına kanaat getirir. Buna ilişkin karar evrak üzerinden duruşma yapılmaksızın verilir.
Yeniden yargılama talebi kanuna uygun bir şekilde yapılmamış, yasal nedenler gösterilmemiş, deliller sunulmamış ise mahkeme tarafından reddedilecektir. Buna ilişkin karar ilgili Cumhuriyet Savcısına ve ilgiliye tebliğ edilir. Varsa bir diyecekleri yedi gün içerisinde yazılı beyanda bulunmalıdırlar. Karara karşı itiraz yolu açıktır.
Yargılamanın Yenilenmesi Talebinin Esassız Olması Sebebiyle Reddi
Yargılamanın yenilenmesi istemi mahkeme tarafından kabul edilirse delillerin toplanması için bir naip hakim görevlendirilebilir veya mahkeme bu işlemleri kendi yapar. Delillerin toplanması sırasında soruşturmaya ilişkin hükümler uygulanır. Delil toplama işlemi bittikten sonra Cumhuriyet savcısı ve hükümlü kişiden yedi gün içerisinde görüş ve düşünce bildirmeleri istenir.
Yeniden yargılama talebinde ileri sürülmüş olan iddialar; doğrulanmaz, yeterli görünmez, hükme etkisi olmadığı anlaşılırsa duruşma yapılmadan evrak üzerinden bu talebin reddine karar verilir. Aksi durumda yeniden yargılama talebinin kabulüne ve duruşmanın açılmasına karar verilir. Verilen kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.
Duruşma Yapılmadan Yenileme Talebinin İncelenmesi
Hükümlünün ölmüş olması halinde deliller toplandıktan sonra durulma yapmaksızın hükümlü lehine beraat kararına veya bu talebin reddine karar verebilir. Diğer durumlarda ise öncelikle Cumhuriyet savcısının görüşü alınır sonra duruşma yapılmadan hükümlünün beraatine karar verilir. Beraat kararı ile beraber hüküm de ortadan kaldırılır. Hükmün iptal edilmesi halinde ilgili masraflarını ödemek şartı ile Resmi Gazetede bu durumun ilan edilmesini mahkemeden talep edebilir.
Yeniden Duruşma Yapılması Halinde Verilebilecek Hükümler
Yeniden durulma yapılması halinde mahkeme tarafından önceki hükmün onayına ve iptaline karar verilir. Yenileme talebi hükümlü lehine yapılmış ise bir önceki kararda belirtilen cezadan daha ağır bir ceza verilemez. Yargılamanın tekrardan yapılması neticesinde hükümlü hakkında beraat, ceza verilmesine yer olmadığı kararlarından biri verilirse kişinin uğramış olduğu maddi ve manevi zararlar devlet tarafından karşılanır.
Sonuç
Yargılamanın yenilenmesi neticesinde hükümlü hakkında verilen hatalı karar düzeltilebilmektedir. Bu kanun yolu olağanüstü bir kanun yoludur. Olağan kanun yolları tüketilmeden bu yola başvurulması mümkün değildir. Kesinleşmiş kararlar hakkında yargılamanın yenilenmesine başvurulabilir. Yargılamanın yenilenmesine hükümlü, Cumhuriyet savcısı, Adalet Bakanı, hükümlünün ölmüş olması halinde ise eşi, alt ve üst soyu, kardeşleri başvurabilir. Başvuru kararı veren mahkemeye yapılır. Mahkeme tarafından yapılan inceleme neticesinde talebin kabulüne veya reddine karar verilir. Hükümlü lehine veya aleyhine bu yola başvurmak mümkündür.
Yargılamanın yenilenmesi için nereye başvurulur?
Yargılamanın yenilenmesi talebini içeren dilekçe hükmü veren mahkemeye sunulur. Mahkeme dilekçeyi inceler ve yeniden yargılama talebinin kabulüne veya reddine karar verir.
Yargılamanın yenilenmesine kimler başvurabilir?
Yargılamanın yenilenmesi yoluna hükümlü, Cumhuriyet savcısı, Adalet Bakanı, hükümlünün ölmüş olması halinde ise eşi, kardeşleri, altsoyu ve üstsoyu başvurabilir.
[…] 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 375. maddede tahdidi olarak sayılmıştır. Buna göre yargılamanın yenilenmesi için aşağıdaki sebeplerden biri mevcut […]