Gerekçeli Karar

Gerekçeli karar mahkemenin vermiş olduğu kararın sebebini gösterir. Hakim tarafından verilen kararların üst yargı mercilerince denetlenmesi hususunda da büyük önem arz eder. Mahkemelerin, hakimlerin keyfi karar vermesinin önüne geçer. Hakim önüne gelen uyuşmazlığı çözmekle yükümlüdür aynı zamanda vermiş olduğu kararın nedenini açıkça belirtmelidir. Gerekçeli karar mahkemeler tarafından yazılır ve davanın taraflarına tebliğ edilir. Kararların gerekçeli olarak verilmesi Anayasa ile güvence altına alınmıştır. Verilen kararın bir gerekçeye dayandırılmaması halinde mutlak bozma sebeplerinden biri oluşmuş olur ve karar bozulabilir.

Gerekçeli Karar Nedir ?

Gerekçeli karar yazılmadan önce mahkemenin son duruşmasında kısa karar verilir. Bu kısa karar yargılama sonunda tarafların yüzüne karşı okunur yani tefhim edilir ve duruşma tutanağına geçirilir. Burada kararın gerekçesi belirtilmez. Kanunda belirtilen süre içerisinde kararın gerekçesi yazılır. Verilen kararın gerekçesinin belirtilmesi Anayasal bir zorunluluktur.

Anayasa’nın 141. maddesinin 3. fıkrasına göre “Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır.” amir hükümdür. Kararın gerekçeli olarak yazılmaması Anayasaya aykırılık teşkil eder ve mutlak bozma sebebidir. Yargılama sonucunda hakkında karar verilen kişiye bu kararın gerekçesi belirtilmezse verilen karar bozulacaktır.

Mahkemeler hukuki veya cezai sorumluluk doğurabilecek uyuşmazlıkları çözmekle yükümlüdür. Uyuşmazlığın çözümü tek başına yeterli olmamakla birlikte verilen hükmün gerekçesinin akla, mantığa ve hukuka uygun olması beklenir. Verilen kararın gerekçesinin olmaması veya hukuka aykırı olması halinde üst mahkeme tarafından bozulur. Kararın gerekçeli olması hukukun üstünlüğünü tanıyan devletler için büyük önem arz eder. Mahkemelerin keyfi karar vermesini engeller. Yargı denetimini sağlamak amacıyla da kararların mutlaka gerekçeli olması gerekir.

Kararın gerekçesi yazılırken dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Mahkeme tarafından verilen hüküm açık olmalıdır.
• Hüküm net olmalı hüküm sonucu ile sınırlı olmamalıdır.
• Tarafların mahkemede ileri sürdüğü iddialar tek tek ele alınmış olmalıdır.
• Uyuşmazlık konusundaki tüm hususlar aydınlatılmalıdır.
• Hükmün hangi yasal dayanaklara dayandırıldığı gösterilmelidir.
• Denetime elverişli olmalıdır.
• Hükmün dayandırıldığı maddi sebepler belirtilmelidir.

Gerekçeli Karar Yazıldı Ne Demek ?

Gerekçeli karar kısa kararın açıklamasını, sebebini belirtir. Bu kararın yazılması ve tebliğ edilmesi ile birlikte tebliğden itibaren işlemeye başlayan süreler işlemeye başlar. Taraflar bu aşamadan sonra yargı yoluna da başvurabilirler. Karar muhakkak mahkeme tarafından tebliğe çıkarılmalı, taraflara ulaştırılmalıdır. Davanın tarafları olan kişiler UYAP sisteminden kararın gerekçesini görebilmektedirler.

Karar Nasıl Yazılmalıdır ?

Gerekçeli karar da yazılması gereken unsurlar 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 297. maddesinde tahdidi ve sınırlı olarak sayılmıştır.

• Mahkemeler tarafından verilen tüm hükümler “Türk Milleti Adına” verilir ve kararın gerekçesi de bu ibare ile başlar.
• Kararı veren mahkemenin adı, numarası, hakimlerin ve zabıt katiplerinin ad ve soyadları, sicil numaraları,
• Hükmü veren mahkeme farklı sıfatlar ile görev yapıyor ise hükmü hangi sıfatla verdiği,
• Davacı, davalı ve davaya katılanların ad, soyadları, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları ve adresleri,
• Tarafların varsa vekillerinin, kanuni temsilcilerinin ad, soyad ve adresleri,
• Davacının iddialarının özeti,
• Davalının savunmalarının özeti,
• Tarafların anlaştıkları, anlaşamadıkları hususlar, çekişmeli vakılar,
• Toplan deliler, tartışılan delillerin değerlendirilmesi, sabit olan hususlardan çıkarılan sonuç ve hukuki nedenler,
• Hüküm sonucu,
• Yargılama giderleri ve alınan nakit avanstan bakiye kalan bölümünün iadesi,
• Verilen karar kesin değilse kanun yolları ve süresi,
• Mahkeme tarafından verilen kararın tarihi,
• Hükmü veren hakimlerin ve zabıt katiplerinin imzaları,
• Kararın gerekçesinin yazıldığı tarih yazılmalıdır.

Gerekçesi verilen karar açık ve net olmalı, taraflarda tereddüt oluşturmamalı, çelişen hükümler barındırmamalıdır.

Gerekçeli Karar Ne Zamana Kadar Yazılır ?

Gerekçeli karar hukuk yargılamalarında tefhim tarihinden itibaren 1 ay içerisinde, ceza yargılamalarında ise 15 gün içerisinde yazılmalıdır. Yazılan bu karar davanın taraflarına tebliğ edilmelidir. Mahkeme karar yazıldıktan sonra kararı derhal tebliğe çıkarmalıdır.  Kararı tebliğ alan taraflar, verilen karar kesin ve yargı yolu açık ise üst yargı mercilerine istinaf veyahut temyiz yolu ile başvurabileceklerdir.

Sonuç

Gerekçeli karar mahkemeler tarafından son duruşmada verilen kısa kararın detaylı olarak açıklanması, sebeplerinin bildirilmesidir. Bu karar kısa kararın yazılmasından itibaren hukuk yargılamalarında 1 ay içerisinde, ceza yargılamalarında ise 15 gün içerisinde yazılmalı ve davanın taraflarına tebliğ edilmek üzere postaya teslim edilmelidir. Kararların gerekçeli olarak yazılması Anayasal zorunluluktur. Mahkemeler tarafından verilen kararların gerekçeyi dayandırılmaması keyfiliği doğurabilecek, yargı mercilerince denetlenmesini zorlaştırabilecektir. Yine verilen kararların sebebe dayandırılmaması hukuka olan güveninde sarsılmasına neden olabilecektir.

Kararların gerekçeli olarak verilmemesi mutlak bozma sebebi olup taraflarca bozma isteği ile yargı yoluna da başvurulabilecektir. Hak kaybına uğramamak adına ilgili kararların tatbikini sağlamak amacıyla bir avukat aracılığıyla süreci yürütmek oldukça önem taşır.