Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri
Ulusal bayram ve genel tatil günleri 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2. maddesinde düzenlenmiştir. Bu günler resmi bayramlar ve dini bayramlar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Resmi ve dini bayramlara ek olarak kanunda genel tatil olarak belirtilen günler de vardır. Yılbaşı günü, 1 Mayıs Günü ve 15 Temmuz Günü genel tatil günlerindendir.
29 Ekim Günü için ise ayrı bir düzenleme yapılmıştır. İlgili kanunun 1. maddesinde Cumhuriyetin ilan edildiği gün olan 29 Ekim Ulusal Bayram olarak belirlenmiştir. Devlet adına Türkiye içinde ve dışında tören yapılan tek ulusal bayramdır. Bayram tatili 28 Ekim günü saat 13.00′ te başlar ve 29 Ekim günü boyunca devam eder.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri Nelerdir ?
Ulusal bayram ve genel tatil günleri tahdidi olarak ilgili kanunda sayılmıştır. 29 Ekim ulusal bayram iken yılbaşı günü, 1 Mayıs Günü ve 15 Temmuz günü ise genel tatil günleridir.
Resmi ve Dini Bayram Günleri ilgili kanunun 2. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre;
Resmi Bayram Günleri aşağıdaki gibidir:
- 23 Nisan Ulusal Bayram ve Çocuk Bayramı,
- 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı,
- 30 Ağustos Zafer Bayramı.
Dini Tatil Günleri ise şunlardır:
- Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00’ten itibaren 3,5 gün,
- Kurban Bayramı ise arefe günü saat 13.00’ten itibaren 4,5 gündür.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti
Ulusal bayram ve genel tatil ücreti, işçinin bayram ve genel tatil günlerinde yapmış olduğu çalışma karşılığında verilir. Bu ücret günlük ücretinin bir kat fazlasıdır. İşçi ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapmaksızın bu günlerin ücretini almaya hak kazanır. Yani işçi çalışma yapmamış olsa da çalışmış gibi bu günlerin ücretini alır. Tatil günlerinde çalışan işçi, bu çalışması karşılığında ekstra bir ücret alır.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti Hesaplama
Ulusal bayram ve genel tatilde işçi çalışma yapmaksızın günlük ücretini almaya hak kazanır. İşçinin tatil günlerinde çalışma yapmaması asıl olandır. İşverenin talebi ile işçi bu günlerde çalışma yapmış ise yapmış olduğu çalışma karşılığında ek bir ücret alacaktır.
Örneğin bir işçi asgari ücret ile çalışıyor olsun. 2023 yılı için asgari ücret net 11.402,32. TL’ dir. İşçinin günlük ücretini hesaplarken aylık aldığı ücret 30 gün sayısına bölünür. 11.402,32 / 30 = 380 TL. Asgari ücretle çalışan bir işçinin günlük ücreti 380 TL’ dir. İşçi, tatil günlerinde çalışma yapmasa bile bu ücreti almaya hak kazanır. Lakin işçi çalışma yapmış ise işçi bir günlük ücrete daha hak kazanacaktır. Yani UBGT günlerinde çalışan işçinin bir günlük ücreti 380 x 2 = 760 TL olacaktır.
İşçi bir yıl içerisinde toplam 5 UBGT gününde çalışma yapmış ise aldığı maaş, günlük ücreti dışında ek olarak 380 x 5 = 1900 TL daha almaya hak kazanacaktır.
UBGT ücreti brüt ücret üzerinden değil, net ücret üzerinden hesaplanır.
Yine işçinin aylık net ücretinin 30.000 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda işçinin günlük ücreti 1.000 TL olacaktır. İşçi UBGT günlerinde yapmış olduğu çalışmalar karşılığında her gün için ek olarak bir günlük ücret daha alacaktır. İşçinin normal günlük ücreti 1.000 TL iken UBGT gününde yapmış olduğu çalışma karşılığında alacağı günlük ücret 2.000 TL olacaktır.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücretin Alacağında Dava Nasıl Açılır ?
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapan işçinin, kanunda belirtilen çalışma karşılığı işçiye verilmelidir. İşçiye ödeme yapılmaması halinde işçi bu ücretin kendisine ödenmesi için işverenine başvurabilir. İşverence olumlu bir dönüş olmaması halinde işçi, hukuki yollara başvurabilir.
İşçi dava açmadan önce arabuluculuk merkezine başvuru yapmalıdır. Arabulucuya başvuru, dava şartıdır. Arabulucuya başvuru yapılmaksızın dava açılması halinde mahkeme davayı esastan incelemeksizin usulden reddine karar verecektir. Yani dava açmadan önce arabulucuya başvurulması mecburidir.
Arabuluculuk süreci neticesinde işçi ve işveren arasında anlaşma sağlanması halinde arabulucu tarafından bir anlaşma tutanağı hazırlanır. Bu anlaşma tutanağı ilam hükmündedir. Anlaşma neticesinde ödenmesi belirlenen ücret, işveren tarafından ödenmez ise işçi bu anlaşma tutanağına dayanarak işveren aleyhine icra takibi başlatabilir.
Arabuluculuk süreci sonunda taraflar anlaşamaz ise işçi, son tutanak ile birlikte dava yoluna başvurabilir.
UBGT alacağı için açılacak olan davada görevli mahkeme, iş mahkemeleridir. İş mahkemelerinin olmadığı yerde asliye hukuk mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme ise işçinin işini, çalışmasını yaptığı yer mahkemesi veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
Zamanaşımı
UBGT alacağı olan işçi hak kazanmış olduğu ücreti dava yoluyla elde edebilmesi için süresinde talep etmelidir. İşçi dava tarihi itibariyle son beş yıldaki UBGT alacağını talep edebilir. Örneğin; 2023 yılında dava açmış olan işçi 2018 öncesi UBGT alacağını talep edemeyecektir lakin 2018 öncesi alacak zamanaşımına uğramış olacaktır. İş ilişkisi devam etmiş olsa da zamanaşımı işlemeye devam edecektir.
Yargıtay Kararı
Yargıtay’ın 3. Hukuk Dairesinin 2021/7138 E. 2021/10994K. sayılı 08.11.2021 tarihli kararında aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur:
Fazla çalışma ve UBGT çalışması yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma, UBGT çalışması alacağının ödendiği varsayılır.
Fazla çalışmanın ve UBGT çalışmasının ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışma ile UBGT çalışmasının yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma ile UBGT çalışması olup olmadığı araştırılmalıdır.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ve UBGT çalışması ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma ve UBGT çalışması alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışma ve UBGT çalışmasını yazılı belge ile kanıtlaması gerekir.
İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ile UBGT çalışması ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda, ihtirazi kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının yazılı delille ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır…
Yapılacak iş, talep dikkate alınarak davacının davalı yanındaki çalışmasının ilk bir yıllık kısmı için dönüşümlü olarak bir hafta 07:00 -19:00 saatleri, diğer hafta 19:00-07:00 saatleri arasında, kalan dönem için ise sürekli 17:00-07:00 saatleri arasında çalıştığı esas alınarak fazla çalışma alacağını hesaplatmaktır.
Ayrıca davacı tarafından imzalı ücret bordrolarındaki genel tatil ücreti tahakkuklarının zamsız ücret üzerinden yapılmış olduğu da dikkate alınarak bu ödemelerin yapılan genel tatil ücreti hesaplamasından mahsup edilmesi, imzasız ücret bordrosundaki fazla mesai ücreti tahakkuklarının ise banka kanalı ile ödenip ödenmediği belirlendikten sonra fazla mesai yapılan ayların dışlanması gerekirken hatalı hesaplama ile hüküm kurulması bozma nedeni yapılmıştır.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın, yukarıda açıklanan nedenle BOZULMASINA..
Sonuç
Ulusal bayram ve genel tatil ücreti günlerinde asıl olan işçinin çalışma yapmamasıdır. İşçi bu tatil günlerinde çalışma yapmış ise işçiye ek bir ücret ödenmek zorundadır. Bu ücret işçinin günlük ücretinin bir katıdır. İşçiye bu ücretin ödenmemesi halinde işçi tarafından hukuki yollara başvuru yapılabilecektir. İlk etapta arabuluculuk yoluna başvurulmalıdır. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamaması halinde yetkili ve görevli mahkemede dava açılmalıdır. Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yaptığını iddia eden işçi bunu ispatla mükelleftir.