Hakaret Suçu
Hakaret suçu bir kimsenin şerefini ve saygınlığını rencide eden davranışlarda bulunulması, hareket edilmesi ve olgu isnat edilmesi durumlarında ortaya çıkmaktadır. Kişiliği, saygınlığı zedelenen, küçük düşürülen kişi hakaret suçuna maruz kaldığından bahisle savcılığa başvurur. Hakaret suçunu işleyen kişinin ve suç tarihi savcılığa bildirilir. Savcılık, hakaret suçunun oluştuğuna dair yeterli şüphe görmesi halinde iddianame düzenler ve görevli mahkemeye gönderir. Yetkili ve görevli mahkeme suçun unsurlarının gerçekleşip gerçekleşmediğini inceler. İnceleme sonucunda sanık hakkında bir hüküm kurar.
Türk Ceza Kanununda Hakaret Suçu
Hakaret suçu Türk Ceza Kanununun “Şerefe Karşı Suçlar” başlığı altında 125. maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre suç, bir kimseye onur kırıcı, şeref ve haysiyetini zedeleyecek davranışların yapılması neticesinde doğmaktadır. Yine suç mağdurunun açık açık isminin söylenmemesine rağmen, diğer kişiler tarafından duraksamadan mağdurun kim olduğu anlaşılıyor ise suç tamamlanmış olur. Suçun temel hali hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için suç mağdurunun şikayeti aranır. Kamu görevlisine karşı yaptığı görevden dolayı bu suçun işlenmesi halinde ise şikayet aranmaz. Bu durumda ilgili yargı birimlerince suçun soruşturulması ve kovuşturulması resen yapılır.
Hakaret suçu doğrudan kişinin yüzüne karşı işlenebileceği gibi posta, telgraf, video, ses ileten vb. araçlarla veya mağdurun gıyabında en az üç kişinin de duyacağı şekilde de işlenebilmektedir. Yani suç unsurlarının gerçekleşmesi ve cezalandırma açısından hakaret olgusunun mağdurun yüzüne karşı yapılması şart değildir.
Hakaret Suçunun Cezası
Hakaret suçu cezası suçun temel halinin veya nitelikli halinin işlenmesine göre değişiklik göstermektedir. Suçun temel halinin işlenmesi halinde faile üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilir. Suçun nitelikli halinin unsurlarının gerçekleşmesi halinde ise verilecek ceza nitelikli duruma göre değişiklik arz etmektedir.
Hakaret suçu nitelikli halleri şunlardır:
- Kamu görevlisine karşı yapmış olduğu görevinden dolayı hakaret edilmesi,
- Bir kimsenin dini, sosyal, felsefi, siyasi düşünce, inanç ve kanaatlerinden dolayı hakaret edilmesi, (dinini değiştirmesi, yayması, dinin emir ve yasaklarına uygun davranması, siyasi görüşünü açıklaması, felsefi inançlarını belirtmesi, sosyal yanları vb. sebeplerinden biriyle kişinin hakarete uğraması)
- Mağdurun salt mensup olduğu dinden kaynaklı, kutsal değerlerinden bahisle hakarete uğraması.
Yukarıda sayılan durumlarda faile verilecek ceza bir yıldan az olamaz.
Suçta cezayı artıran nedenler ise şunlardır:
- Suçun alenen işlenmesi halinde ceza altıda bir oranında artırılır.
- Kamu görevlilerinin kurul halinde yapmış olduğu işlerde, tüm kurula hitaben tek bir hareket ile işlenmesi halinde ise birden fazla kişi bu hakaretten etkileneceği için zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır.
Hakaret Suçunda Şikayet
Hakaret suçu temel hali hakkında yargılama yapılabilmesi için mağdurun şikayeti aranmaktadır. Şikayete bağlı olan suçlardan olan hakarette mağdurun şikayetini geri çekmesi halinde mahkemece düşme kararı verilir. Lakin sanık şikayetin geri alınmasına muvafakat göstermek zorunda değildir. Sanığın muvafakat göstermemesi halinde mahkeme yargılamaya devam edecektir ve sanık hakkında bir hüküm verecektir.
Suçun nitelikli halinin işlenmesi halinde yani kamu görevlisine yapmış olduğu görev sebebiyle hakaret edilmesi halinde suç şikayete tabi olmayacaktır. Yargılama birimleri kamu görevlisine karşı suçun işlendiğini haber alır almaz soruşturma aşamasına resen geçebilecektir. Bu durumda kamu görevlisinin şikayetten vazgeçmesi soruşturma ve kovuşturma hususunda herhangi bir anlam ifade etmeyecektir.
Suçun şikayete bağlı temel halinden mağdur olan kişi şikayet edemeden önce ölmüşse ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eşi, kardeşleri fail hakkında şikayette bulunabilecektir.
Hakaret suçu aynı zamanda sırf hareket suçlarındandır. Sırf hareket suçlarının tamamlanması için neticenin gerçekleşmesine gerek yoktur. İcra-i veya ihmali hareketin gerçekleşmesi yeterlidir.
Şikayete Bağlı Suçlar
Şikayet bağlı suçlardan bazıları şunlardır:
- Tehdit suçu (TCK 106/1)
- Kasten yaralama suçunun basit hali (TCK 86/2)
- Taksirle yaralama suçu (TCK 89)
- Mala zarar verme suçu (TCK 151)
- Hırsızlık suçu (TCK 141-142)
- Dolandırıcılık suçu (TCK 157/1, 158/1-2)
- Karşılıksız yararlanma (TCK 163/1-2)
- Kullanma hırsızlığı suçu (TCK 146/1)
- Güveni kötüye kullanma (TCK 155/1)
- Cinsel taciz (TCK 105/1)
- Cinsel saldırı (TCK 102/1, 102/2)
- Reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK 104/1)
- Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (TCK 234/3)
- Hileli iflas (TCK 161/1)
- Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu (TCK 123/1)
Hakaret Suçunda İsnadın İspatı
Hakaret suçuna kabul edilebilecek bir isnadın sanık tarafından derhal ispatlanması halinde sanığa ceza verilmeyecektir. Sanığın ispatta bulunabilmesi için isnadın ispatında kamu yararı ve şikayetçinin ispat hususunda rızasının olması gerekmektedir. Lakin şikayetçi aleyhine isnat edilmiş durum hakkında verilmiş bir yargı kararı var ise kamu yararı ve şikayetçinin rızası aranmaz. Bu durumda sanığın isnadını ispat etmiş olduğu sayılır ve hakkında mahkumiyet kararı verilemez. Örneğin; bir kişi bir başkasına “hırsızsın sen!” der ise hakaret suçunun unsurları oluşmuştur. Fakat kişi daha önce hırsızlık suçundan hüküm giymişse bu durumda suç oluşmamış olacak, fail cezalandırılamayacaktır. İspat edilmiş fiilden dolayı ek bir hakaret vari kelime kullanılması halinde ise sanık hakkında cezaya hükmedilecektir.
Haksız Fiil Sebebiyle Hakaret
Haksız fiile maruz kalan kişi hakaret suçunu bu duruma tepki olarak işlerse, faile verilecek olan ceza üçte birine kadar indirilebilir. Yine mahkeme bu halde faile ceza vermekten vazgeçerek ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin karar verebilir. Suç, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmişse, sanığa ceza verilmez.
Karşılıklı Hakaret
Suç karşılıklı olarak işlenirse, karşılıklı hakaret söz konusu olursa olayın durumuna göre taraflardan biri veya her iki hakkında verilmesi gereken ceza üçte birine kadar indirilebilir veyahut taraflardan birine veya her ikisine de ceza verilmeyebilir.
Kişinin Hatırasına Hakaret
Ölmüş bir kişinin hatırasına en az üç kişinin bulunduğu bir ortamda hakaret edilmesi halinde, suç failine üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilir. Suçun aleni olarak işlenmesi halinde verilecek ceza, altıda bir oranında artırılır. Ölünün ceset ve kemiklerini alan kişiye ise üç aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. Bu durumda verilecek olan ceza seçimlik olmayacak kişi hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Hakaret Suçunda Yetkili ve Görevli Mahkeme
Hakaret suçunun yargılamasında yetkili ve görevli mahkeme; mağdurunun ikametinin bulunduğu yer asliye ceza mahkemesidir. Yetkili ve görevli mahkemece yargılamada bulunulup fail hakkında karar verilebilmesi için şikayetin süresi içerisinde yapılması gerekmektedir. Şikayetin süresinde yapılmaması halinde zamanaşımı söz konusu olacak ve fail cezalandırılamayacaktır.
Şikayetin yapılması gereken süre Türk Ceza Kanununun 73. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre şikayet hakkı bulunan kişi suç fiilini ve failini öğrenmesinden itibaren altı aylık süre içerisinde ilgili savcılığı şikayette bulunmalıdır. Şikayet dilekçesi yazılı olmak zorundadır. Bu sebeple dilekçe yazımı hususunda hukuki yardım almak yerinde olacaktır.
Sonuç
Hakaret suçu bir kimsenin şerefini, onurunu, gururunu ve haysiyetini çeşitli söylemlerle, isnatlarla kırmak neticesinde ortaya çıkmaktadır. Suçun temel hali şikayete tabi iken, kamu görevlisine görevi sebebiyle işlenmesi halinde resen araştırma yapılabilecektir. Fail hakkında yargılama yapılabilmesi için öncelikle hakaret suçunun ve failin öğrenilmesinden itibaren altı ay içerisinde yetkili savcılığa yazılı bir dilekçeyle başvurulmalıdır. Süresinde başvuru yapılmaması halinde zamanaşımı söz konusu olacak ve fail hakkında yargılama yapılamayacağı gibi ceza da verilemeyecektir. Hakaret suçunun yargılamasında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Yargılama sonucunda hakaret suçunun unsurlarının oluştuğu bahisle faile mahkumiyet verilebileceği gibi ceza verilmesine yer olmadığına veya beraatine ilişkin karar da verilebilir. Dava aşamasında hukuki yardım almak hak kaybı yaşanmaması adına büyük bir önem arz etmektedir.
Hakaret Suçu Hangi Mahkemede Görülür?
Hakaret suçunda yetkili ve görevli mahkeme mağdurun ikametgahının bulunduğu yer asliye ceza mahkemesidir. Davanın görevsiz mahkemede açılması halinde dava dosyası görevli mahkemeye gönderilir.
Hakaret suçunun temel halinin işlenmesi halinde faile üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilir. Kanunda tahdidi olarak sayılan nitelikli hallerin gerçekleşmesi halinde ise faile verilecek olan ceza bir yıldan aşağı olamaz.
[…] Bu sebeple suç hakkında yargılama yapılabilmesi için mağdurun şikayeti aranmayacaktır. Hakaret suçu ise şikayete tabi suçlardandır. Yağma, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun onuncu bölümünde […]
[…] Taksirle işlenen suçlarda haksız tahrik indiriminin uygulanması mümkün değildir. Hakaret suçunda ise haksız tahrik indirimi […]
[…] Hakaret Suçu […]