Selimoğlu Hukuk

Arabuluculuk başvurusu nereye ve ne şekilde yapılacağı 6235 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununda düzenlenmiştir. Arabuluculuk başvurusu konusuna girmeden önce kısaca arabulucu, arabuluculuk terimlerinden ve arabuluculuk kanunundan bahsetmek yerinde olacaktır. 6235 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile hukuk uyuşmazlıklarında uygulanan arabuculuğa ait usul ve esaslar hüküm altına alınmıştır. İşbu kanun yabancılık unsuru taşısa bile tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği, özel hukuk alanına giren hukuki uyuşmazlıkların çözümünde uygulanır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, arabuluculuk kanununun uygulanabilmesi için iki temel şartın birlikte olması gerekmesidir.
  • Özel hukuk alanına giren bir konu,
  • Tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği hukuki uyuşmazlıklar.
Özel hukuk alanına giren tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği hukuki uyuşmazlıklara örnek verecek olursak; borç-alacak ilişkisi, kira sözleşmesinden doğan borçlar, işçilik alacakları vs. Özel hukuk alanına girmesine rağmen tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunamayacağı hukuki uyuşmazlıklarda mevcuttur. Bu tip uyuşmazlıklarda arabuluculuk yoluna gitmek mümkün değildir Bunlar boşanma, aile içi şiddet vb.

Arabulucu Kimdir?

Arabuluculuk başvurusu yapmadan önce arabulucunun kim olduğunu, ne iş yaptığını ve süreci nasıl yönettiğini bilmek de fayda olacaktır. Arabulucunun tanımı ilgili kanunun ikinci maddesinde yapılmıştır. Buna göre arabulucu; Arabuluculuk faaliyeti yürüten, arabulucular siciline kaydı yapılmış olan gerçek kişileri ifade eder. Arabulucunun, arabuluculuk görevini yaparken uyması gereken yükümlülükler vardır. Bunlar:
  • Taraflarla görüşülmesi ve iletişim kurulması,
  • Görevin özenle ve tarafsız bir biçimde yerine getirilmesi,
  • Tarafların aydınlatılması,
  • Görevini şahsen yerine getirme,
  • Taraflar arasındaki eşitliği gözetme.

Arabuluculuk Nedir?

Arabuluculuk başvurusu ihtiyari olabildiği gibi bazı durumlarda zorunlu olabilmektedir. Zorunlu arabuluculuk kavramından anlaşılması gereken husus, arabuluculuk yoluna başvurulmadan dava açılamamasıdır. Arabuluculuk kavramı ilgili kanunda; ihtiyari olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi şeklinde tanımlanmıştır. Buna göre arabulucu süreç boyunca, sistematik teknikler uygulayacak, tarafların bir araya getirilmesini sağlayarak onlarla görüşüp müzakerelerde bulunacak, tarafların birbirlerini anlamalarına yardımcı olacak, uyuşmazlığın çözümünün taraflar arasında çözüm getirilmesini sağlayacak, taraflar arasında çözüm getirilemez ise bu çıkmazı düzeltmek amacıyla onları çözüm önerisi getirecektir.

Arabuluculuğa İlişkin Temel İlkeler

Arabuluculuğa ilişkin temel ilkeler Arabuluculuk Kanununda tahdidi olarak sayılmıştır. Arabuluculuğa ilişkin temel ilkeler aşağıdaki gibidir:
  • İradi olma,
  • Eşitlik,
  • Gizlilik,
  • Beyan veya belgelerin kullanılamaması.

Arabuluculuk Başvurusu Nasıl Yapılır

Arabuluculuk başvurusu ihtiyari arabuluculukta taraflar ister dava açmadan önce isterse de dava açıldıktan, dava görülmeye başlandıktan sonra da arabulucuya başvurma hususunda hem fikir olabilirler. Bunun yanında davanın görüldüğü mahkemenin hakimi de taraflar arasındaki anlaşma ihtimalini görür ve değerlendirir ise tarafları arabulucuya başvurma konusunda teşvik edebilir. Hakim, taraflara arabuluculuk konusunda bilgi verir ve tarafların bu hususta aydınlanmalarını sağlar. Taraflardan biri diğerine arabulucuya başvuru teklifinde bulunabilir. Diğer tarafı bu teklife olumlu yaklaşıp uyuşmazlığı arabulucuya taşıyabileceği gibi sessiz kalıp cevap da vermeyebilir. Bu sessizlik otuz günden fazla sürer ise arabulucuya başvuru teklifi reddedilmiş sayılacaktır. Taraflar anlaşarak arabulucuya başvurmaya karar verirse arabulucu veya arabulucular başka herhangi bir yöntem kararlaştırılmamış ise taraflarca seçilecektir.

Dava Şartı Olan Arabuluculuk Başvurusu

Dava şartı olan arabuluculuk başvurusu diğer adı zorunlu arabuluculuktur. Dava açabilmek için zorunlu olarak arabulucuya başvuru yolu öngürülmüş ise dava şartı olan arabuluculuktan bahsedilecektir. Aşağıdaki uyuşmazlıklarda dava şartı arabuluculuk söz konusudur:
  • Kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar,
  • İşçilik alacaklarından doğan uyuşmazlıklar,
  • Taşınırların paylaştırılmasına ilişkin uyuşmazlıklar,
  • Taşınmazların paylaştırılmasına ilişkin uyuşmazlıklar,
  • Ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar,
  • Komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar.

Dava Şartı Olan Arabuluculuk Başvurusu Nereye Yapılır

Dava şartı olan arabuluculuk başvurusu yapılması zorunlu olan bir yoldur. Dava şartı arabuluculuk söz konusu olduğunda dava açabilmek için öncelikle zorunlu arabuluculuk kurumuna başvurmak gerekmektedir. Dava şartı arabuluculukta başvuruyu doğru yere yapmak gerekir. Yetkisiz yere yapılan başvuru hak kayıplarına sebebiyet verebilir. Dava şartı olan arabuluculukta başvuru, uyuşmazlığa ilişkin dava nerede görülecekse yani uyuşmazlığı çözmede yetkili olan mahkeme nerede ise o bölgedeki arabuluculuk merkezine yapılmalıdır. Örneğin; kira sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklarda yetkili mahkeme, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Taşınmazın Şişli bölgesinde olduğunu varsayarsak yetkili arabuluculuk merkezi de İstanbul Adalet Sarayı olacaktır. Arabuluculuk merkezine başvuru yapıldıktan sonra başvuru yapılan bölgedeki listeye kayıtlı arabuluculardan biri atanır. Taraflar iradi olarak bir arabulucuda anlaşmış iseler bu durumda arabulucu ataması söz konusu olmayacaktır. Arabuluculuk süreci, tarafların seçmiş olduğu arabulucu ile devam edecektir.

Arabuluculuk Başvurusu Gerekli Belgeler

Arabuluculuk başvurusu yetkili arabuluculuk merkezinde doldurulan başvuru formu ile yapılır. Başvuru vekil aracılığı ile yapılacaksa başvuru formuna avukata verilen vekaletnamede eklenir. Arabuluculuk başvuru formuna yazılması gerekenler şunlardır:
  1. Başvuranın T.C Kimlik Numarası, Adı- Soyadı, Adres, Telefon Numarası.
  2. Başvuru vekil aracılığı ile yapılıyorsa Avukatın Adı- Soyadı, Baro Sicil Numarası, Telefon Numarası.
  3. Karşı taraf şahıs ise; Adı- Soyadı, TC. Kimlik Numarası, Adres, Telefon Numarası.
  4. Karşı taraf şirket ise; Şirketin Açık Ünvanı, Vergi Numarası veya Mersis Numarası, Adres, Telefon Numarası.
  5. Başvuru konusu, dava türü seçilmelidir.
  6. İmzalanmalıdır.

Kira Davalarında Arabuluculuk Başvurusu

Arabuluculuk başvurusu kira davalarında, karşı tarafın yerleşim yeri veya taşınmazın bulunduğu yer mahkemesindeki arabuluculuk merkezine gidilerek yapılır. Başvuru neticesinde başvuru yapılan bölgede kayıtlı bir arabulucu, uyuşmazlığı çözmek adına atanacaktır. Kira davalarında dava şartı arabuluculuğun söz konusu olduğu haller aşağıdaki gibidir:
  • Kira alacağı davaları,
  • Kira tespit davaları,
  • Tahliye davaları.
Bu davaları açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur diğer adıyla dava şartı olan arabuluculuk söz konusudur. Arabulucuya başvurulmadan bu davaların açılması halinde mahkeme tarafından davanın reddine karar verilir. Kira davalarında arabuluculuk süreci 3 hafta içerisinde tamamlanmalıdır. Arabulucunun talebi üzerine en fazla 1 hafta daha uzatılabilir. En geç 4 haftada süreç tamamlanır.

İş Davası Arabuluculuk Başvurusu

Arabuluculuk başvurusu iş davalarında, karşı tarafın yerleşim yeri veya işin yapıldığı yer mahkemesindeki arabuluculuk merkezine gidilerek yapılır. Arabuluculuk merkezindeki başvuru formu doldurulur. Bölgede kayıtlı olan arabuluculardan biri en kısa sürede uyuşmazlığa atanır. İş davası açılmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu olan durumlar şöyledir:
  1. İşe iade davaları,
  2. Kıdem tazminatı alacağı davaları,
  3. İhbar tazminatı alacağı davaları,
  4. Fazla mesai ücreti alacağı davaları,
  5. Fazla çalışma ücreti alacağı davaları,
  6. Yıllık izin ücreti davaları,
  7. Ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret alacağı davaları,
  8. Hafta tatili alacağı davaları,
  9. Yol, yemek ücretinden doğan davalar,
  10. Prim alacağı davaları,
  11. Sendikal tazminattan doğan davalar,
  12. Maaş (ücret) alacağından kaynaklanan davalar vb.
Yukarıda sayılan konularda dava açmadan önce zorunlu arabulucuk yoluna gidilmelidir. Arabulucuya başvuru yapılmadan dava açılması halinde mahkemece davanın usulden reddine karar verilecektir. İş davalarında arabuluculuk süreci 3 hafta içerisinde tamamlanmalıdır. Arabulucunun talebi üzerine en fazla 1 hafta daha uzatılabilir. En geç 4 haftada süreç tamamlanır.

Ticari Davalarda Dava Şartı Arabuluculuk Başvurusu

Arabuluculuk başvurusu ticari davalarda da söz konusudur. Ticari dava açmadan önce arabulucuya zorunlu olarak başvurulması gereken durumlar şunlardır: TTK’ da ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan;
  • Konusu bir miktar para olan alacak,
  • Tazminat,
  • İtirazın İptali,
  • Menfi tespit,
  • İstirdat davaları.
Yukarıda sayılan konularda dava açmadan önce zorunlu arabulucuk yoluna gidilmelidir. Arabulucuya başvuru yapılmadan dava açılması halinde mahkemece davanın usulden reddine karar verilecektir. Ticari davalarda arabuluculuk süreci 6 hafta içerisinde tamamlanmalıdır. Arabulucunun talebi üzerine en fazla 2 hafta daha uzatılabilir. En geç 8 haftada süreç tamamlanır. Arabuluculuk başvurusu ihtiyarı başvuru ve dava şartı olmak üzere ikiye ayrılır. İhtiyari arabuluculuk süreci tamamen gönüllülük esasına dayanır ve tarafların iradaleri daha ön plandadır. Dava şartı arabuluculukta ise sürecin devamında her ne kadar gönüllülük esas olsa da başvuru hususunda taraflar arabulucuya başvuruya zorunlu tutulmuştur. Lakin dava şartı arabuluculukta arabulucuya başvurulmadan dava açılması mümkün değildir. Dava mahkeme tarafından reddedilecektir. Arabuluculuk merkezine başvuru, arabuluculuk sürecinin yürütülmesi, sürecin olıumsuz sonuçlanması halinde dava açılması vb. durumlar hukuki bilgi gerektirmektedir. Bu sebeple arabuluculuk başvurusu ve tüm bu sürecin alanında uzman bir avukat aracılığı ile yürütülmesi son derece önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Arabuluculuk başvurusu nasıl yapılır ?

Arabuluculuk başvurusu esas davayı görmeye yetkili olan mahkemenin bulunduğu yer arabuluculuk merkezine başvurularak verilen başvuru formunun doldurulması ile yapılır.

Arabuluculuk ne kadar sürer ?

Arabuluculuk ticari olmayan dava konuları söz konusu ise; kural olarak 3 haftalık süreçte tamamlanır. Arabulucu ek süre talep ederse bu süre bir defaya mahsus olmak üzere 1 hafta uzatılır. En geç 4 haftalık sürede sonuçlandırılır.

Yorum Bırakın