Çocuğun velayeti kimde olur sorusuna cevap vermeden önce velayetin tanımını yapmak faydalı olacaktır. Velayet, 18 yaşından küçüklerin yani ergin olmayan küçüklerin, mahkeme kararı ile kısıtlanan ergin olan çocukların bakımının, eğitiminin sağlanması, hukuki iş ve işlemlerini yapabilmesi, satın alım vb. işlemlerde bulunabilmesi için ana ve babaya tanınan haklar, yüklenen sorumluluklardır. Velayet ile vesayeti karıştırmamak gerekir. Velayet, Türk Medeni Kanunca yalnızca anne ve babaya verilmiştir. Vesayette ise vasi mahkeme tarafından atanır. Vasilik için bir mahkeme kararı şarttır.
Çocuğun Velayeti Kimdedir ?
Evlilik içerisinde doğan çocukların velayeti anne ve babasındadır. Evlilik dışında bir doğum söz konusu ise çocuğun velayeti annededir. Evlilik dışında doğan bebeği baba tanımak isteyebilir. Bu durumda çocuğun velayetinin kendisine verilmesini de talep edebilir. Anne çocuğa düzgün bakamıyorsa, çocuğun menfaati babasıyla kalmasını gerekli kılıyorsa mahkeme kararı ile çocuğun velayeti babaya verilebilir veyahut çocuğa vasi atanabilir.
Evlilik İçerisinde Doğmuş Çocuğun Velayeti Kimdedir ?
Evlilik birliği içerisinde doğan çocuğun velayeti hem anne hem de babasındadır. Bu velayet ilişkisi çocuğun erginliğine kadar devam eder. Herhangi bir hukuki sebep olmaksızın çocuğun velayeti ana veya babadan alınamaz. Mahkeme tarafından vasi atanmasına karar verilmedikçe kısıtlı ergin çocukların da velayeti ana ve babasındadır. Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velayeti ortak kullanır.
Evlilik Dışında Doğmuş Çocuğun Velayeti Kimdedir ?
Çocuk evlilik dışında doğmuş ise çocuğun velayeti kural olarak anneye aittir. Anne küçük, kısıtlı veya ölmüş ise çocuğun velayeti babaya verilir. Mahkeme çocuğun velayetinin babaya verilmesinin çocuğun menfaatine aykırı görürse mahkeme tarafından çocuğa vasi atanır.
Eşlerin Boşanması Durumunda Çocuğun Velayeti Kimde Kalır ?
Eşlerin boşanması durumunda çocuğun velayetinin kimde kalacağı hakim tarafından tayin edilir. Çocuğun velayeti eşlerden birine hakim tarafından verilebilir. Yine eşler arasındaki ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hali gerçekleşmişse hakim yine bu durumda da eşlerden birine velayeti verebilecektir. Bu durumda çocuğun velayeti kendisine bırakılan tarafa ait olacaktır.
Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Çocuğun Velayeti Ne Olur ?
Ana ve babadan birinin ölümü halinde ergin olmayan çocuğun velayeti sağ kalan eşe aittir. Sağ kalan eşin çocuğa bakamayacağı yönünde bir kanaat oluşması halinde mahkeme nezdinde, çocuğun velayeti sağ kalan eşten alınıp vasi atanabilir.
Üvey Çocukların Velayeti Kime Aittir ?
Eşler öz çocukları ile üvey çocukları arasında ayrım yapmaksızın gerekli özen ve ilgiyi göstermelidirler. Eşin kendi çocuğu üzerinde vesayeti kullanması halinde diğer eş de ona uygun bir şekilde yardımcı olması gerekmektedir. Durum ve koşullar göz önünde bulundurulduğunda çocuğun ihtiyaçları diğer eşi de ilgilendirecektir.
Çocuğun Velayeti Nasıl Alınır ?
Eşler hakkında bir boşanma veyahut ayrılık kararı verilmişse hakim tarafından çocuğun velayeti taraflardan birine verilir. Çocuğun velayetini alan taraf, çocuğa karşı yükümlülüklerini yerine getirmez ise diğer eşin çocuğun velayetinin kendisine verilmesini talep etme hakkı vardır. Çocuğun velayetini isteyen taraf çocuğun velayetine ilişkin kararı veren mahkemeye yazılı bir dilekçe ile başvurmalıdır. Çocuğun velayetinin kendisine verilmesini gerektiren sebepleri, delilleri dilekçesinin ekinde mahkemeye sunmalıdır. Gerekli şartların varlığı halinde mahkeme velayeti eşten alarak diğer eşe verebilir. Çocuğun velayetinin diğer işe verilmesinin çocuğun menfaatleri açısından olumsuz olacağına kanaat getirilir ve halihazırdaki eşin de çocuğun velisi olmasında problem görürse çocuğun üzerindeki velayet kaldırılarak çocuğa vasi atanabilecektir.
Atanan vasi aynı veli gibi görev yaparak çocuğun hak ve yükümlülüklerini gözetmelidir.
