Dava Arkadaşlığı Nedir
Dava arkadaşlığı bir davacıya karşı birden fazla kişinin birlikte sorumlu olması veya bir davalıya karşı birden fazla kişinin hak sahibi olması şeklinde doğabilmektedir. Bu durumda kişiler ya birlikte dava açarlar ya da aleyhlerine birlikte dava açılır. Dava arkadaşlığı ikiye ayrılır. Bunlar ihtiyari ve mecburi arkadaşlıktır. Belirtilen ayrım davanın aşamalarında, doğacak sorumluluklarda büyük önem arz etmektedir. Davacılar arasındaki arkadaşlığa aktif, davalılar arasındaki arkadaşlığa ise pasif dava arkadaşları denmektedir.
İhtiyari Dava Arkadaşlığı Nedir
İhtiyari dava arkadaşlığının söz konusu olduğu hallerde kanundan kaynaklı zorunlu bir arkadaşlık söz konusu değildir. Burada ihtiyari arkadaşlığa taraf olanlar isteğe bağlı olarak birlikte dava açabilecekleri gibi aleyhlerine de birlikte dava açılması zorunlu değildir.
İhtiyari arkadaşlık aşağıdaki hallerde doğmaktadır:
- Elbirliği ile mülkiyet dışında davacılar veya davalılar arasındaki davaya konu hak veya borçların bir neden ile ortak olması.
- Yapılan bir hukuki veya başkaca bir ortak işlemle davacı veya davalıların tamamının lehine bir hakkın doğmuş olması.
- Davacı veya davalı tarafların tamamını ilgilendiren bir işlemle ortak bir yükümlülük altına girmiş olmaları.
- Dava temelini oluşturan vakıaların aynı veya benzer olması.
- Davanın temelini oluşturan hukuki sebeplerin aynı veya benzer olması.
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 57. maddesinde düzenlenmiştir.
İhtiyari Arkadaşların Davadaki Durumu
İhtiyari dava arkadaşlığının söz konusu olduğu hallerde davalar ayrıktır yani birbirlerinden bağımsızdırlar. Bu durumda ihtiyari arkadaşlar, diğerinin onayı olmaksızın, bağımsız olarak kendi istekleri doğrultusunda hareket ederler.
İşbu husus 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 58. maddesinde hüküm altına alınmıştır.
Mecburi Dava Arkadaşlığı Nedir
Mecburi dava arkadaşlığı ilgili kanununun 59. maddesinde tanımlanmıştır.
Mecburi dava arkadaşları aşağıda belirtilen hallerde ortaya çıkmaktadır:
- Bir hak veya menfaatin birden çok kişi tarafından ortak olarak kullanılması,
- Birden fazla kişiye birlikte bir hakkın ileri sürülmesi,
- Yukarıda belirtilen iki maddenin tamamı hakkında yalnızca tek bir hüküm verilmesi gereken hallerde mecburi arkadaşlık söz konusu olmaktadır.
Mecburi Arkadaşların Davadaki Durumu
Mecburi dava arkadaşlığı söz konusu olduğunda bir dava açılması halinde ihtiyari arkadaşlardan farklı olarak bağımsız değil, birlikte hareket etmelilerdir. Bu husus kanundan kaynaklanan zorunlu bir durumdur, taraflarca aksi yönde bir düzenleme yapılamaz.
Mecburi arkadaşlığın varlığı halinde;
- Mecburi dava arkadaşları yalnızca beraber dava açabilirler.
- Mecburi dava arkadaşlarına karşı tamamı davalı gösterilerek dava açılabilir.
- Bu tip dava arkadaşları dava boyunca birlikte hareket etmelidirler, kanundan kaynaklanan bir zorunluluk söz konusudur.
- Kural olarak tüm dava arkadaşları ilgili mahkeme tarafından davaya usulüne uygun olarak davet edilir. Usulüne uygun bir davetin olmadığı haller ayrık olmak üzere davaya davet edilmiş mecburi dava arkadaşlarından birinin duruşmaya katılmaması halinde, duruşmaya katılan diğer dava arkadaşlarının yapmış olduğu usuli işlemler duruşmaya katılmayan arkadaşı da bağlayacaktır.
Örneğin; bir kira sözleşmesi söz konusu olsun. Kiraya veren nezdinde kiracıları evden çıkarmak için haklı bir sebep doğmuştur. Kiralanan taşınmazda üç üniversite öğrencisi yaşamaktadır. Konutu tahliye etmek isteyen kiraya veren, tahliye davası açmak istiyorsa bu durumda üç öğrenciyi de davalı olarak göstermelidir. Bunun sebebi tahliyenin bölünemez bir nitelikte olmasıdır. Örnek olayda üç üniversite öğrencisi mecburi dava arkadaşlarıdır ve tahliye davasına karşı birlikte hareket etmek zorundadırlar.
Sonuç
Dava arkadaşlığı ihtiyari dava arkadaşları ve mecburi dava arkadaşları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İhtiyari dava arkadaşları davada birlikte hareket etmek zorunda değildirler, her dava birbirinden bağımsız niteliktedir. Mecburi dava arkadaşlarında ise dava arkadaşları davada birlikte hareket etmek zorundadırlar. İhtiyari dava arkadaşlarından birinin yapmış olduğu işlem yalnızca kendini bağlayacak iken mecburi dava arkadaşlarında yapılan usuli işlemler tüm arkadaşlar nezdinde sonuç doğuracaktır.
Dava arkadaşlığı bir davada birden fazla davacı veya davalının aynı tarafta olmasıdır. İhtiyari ve mecburi dava arkadaşları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Mecburi dava arkadaşlığı nedir?
Mecburi dava arkadaşlığı açılan bir davada birden fazla davacı veya davalının birlikte hareket etmek zorunda olmasıdır. Kiraya verenin aynı konutta oturan birden fazla kiracıya birlikte dava açması durumunda davalılar mecburi dava arkadaşlarıdır ve dava boyunca birlikte hareket etmek zorundadırlar.