Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk süreci kanundan veya niteliği gereği ticari sayılan işlerde tarafların anlaşabilmesi amacıyla yapılan alternatif çözüm yollarındandır. Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk sürecini işlemeden önce genel olarak arabuluculuk konusunda bilgi vermek yerinde olacaktır.
Arabuluculuk Nedir ?
Arabuluculuk, gerçek veya tüzel kişilerin üzerinde tasarrufta bulunabilecekleri hukuki ihtilafları mahkemeye gitmeden kendi özgür, ortak iradeleri ile seçmiş oldukları bir arabulucu tarafından çözüme ulaştırılmasıdır.
Arabuluculuk süreci genel itibari ile iradi, gönüllülük esasına dayanmakla birlikte belirli hallerde ise kanun tarafından zorunlu tutulmuştur. Süreç başlangıcının tamamen gönüllülük esasına dayandığı arabuluculuğa ihtiyari arabuluculuk, dava açmadan önce başvurulması gerekli bir yol olarak şart koşulmuş sürece ise zorunlu arabuluculuk denir.
Arabuluculuk Sözleşmesi Nedir ?
Arabuluculuk sözleşmesi, taraflar arasında doğmuş veya doğacak olan hukuki ihtilafların arabulucu yoluyla çözüleceğine ilişkin yapmış olduğu sözleşmedir. Bu sözleşme yalnızca tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği, özel hukuka ilişkin konularda yapılabilir. Kamu hukukuna ilişkin, resen takibi sağlanan konularda ise yapılmış olsa dahi geçerli değildir.
Arabulucu Sözleşmesi Nedir ?
Arabulucu sözleşmesi taraflar ve arabulucu tarafından imza altına alınan sözleşmedir. Bu sözleşme ile taraflarca belirlenen arabulucu, arabuluculuk sürecini yürütmeyi ve yönetmeyi üstlenir.
Arabulucu Kimdir ?
Arabulucu, hukuk fakültesi mezunu, yapmış olduğu meslekte belirli bir kıdeme ulaşmış, arabuluculuk eğitimini tamamlayıp yapılan sınavda başarılı olmuş kişidir. Arabuluculuk siciline kayıt olarak görev yapmaya başlar. Arabulucu, alternatif çözüm yöntemlerinden biri olan arabuluculuk sürecini başından sonuna kadar yürütür. Arabulucu, tarafların serbest iradeleri ile seçilebileceği gibi başvuru üzerine Arabuluculuk Daire Başkanlığı tarafından da görevlendirilebilir. Bu durumda görevi kabul edip etmeme tercihi arabulucudadır.
Ticari Uyuşmazlıklarda İhtiyari Arabuluculuk
Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk kural olarak ihtiyaridir. Süreç tarafların gönüllü olmaları ve iradeleri ile başlar, devam eder. Her uyuşmazlıkta arabulucuya başvurmak mümkün değildir. Tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği, özel hukuka ilişkin konularda alternatif çözüm yöntemlerinden biri olan arabuluculuk sürecine başvurmak mümkündür.
Ticari uyuşmazlıkların bir kısmında dava açmadan önce arabulucuya başvurunun zorunlu olduğu haller yanında ihtiyari durumlarda söz konusudur. Arabulucuya başvurunun ihtiyari olduğu hukuki ihilaflara örnek verecek olursak:
- Konusu bir para ödemesi içermeyen ticari ihtilaflar,
- Kambiyo senedine dayanılarak açılan menfi tespit davaları,
- Hizmet tespiti.
Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk
Dava şartı arabuluculuk kapsamına giren ticari uyuşmazlılar ilgili kanunlarda belirtilmiştir.Buna göre zorunlu arabuluculuk kapsamında olan ticari uyuşmazlıklarda aşağıdaki gibidir:
- Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak talepleri,
- Tazminat talepleri,
- Mutlak ticari davalarda, mutlak ticari davalar ise şunlardır:
- Türk Medenî Kanununun, rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar hakkındaki 962 ilâ 969 uncu maddelerinde,
- 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun malvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin birleşmesi ve şekil değiştirmesi hakkındaki 202 ve 203, rekabet yasağına ilişkin 444 ve 447, yayın sözleşmesine dair 487 ilâ 501, kredi mektubu ve kredi emrini düzenleyen 515 ilâ 519, komisyon sözleşmesine ilişkin 532 ilâ 545, ticari temsilciler, ticari vekiller ve diğer tacir yardımcıları için öngörülmüş bulunan 547 ilâ 554, havale hakkındaki 555 ilâ 560, saklama sözleşmelerini düzenleyen 561 ilâ 580 inci maddelerinde,
- Fikrî mülkiyet hukukuna dair mevzuatta,
- Borsa, sergi, panayır ve pazarlar ile antrepo ve ticarete özgü diğer yerlere ilişkin özel hükümlerde,
- Bankalara, diğer kredi kuruluşlarına, finansal kurumlarave ödünç para verme işlerine ilişkin düzenlemelerde,öngörülen hususlardan doğan hukuk davaları ve çekişmesiz yargı işleri ticari dava ve ticari nitelikte çekişmesiz yargı işi sayılır.