Nafaka, boşanma ile iç iç geçmiş bir kavramdır. Boşanma davasının devamında ve sonuçlarında yer alan nafaka aile hukuku açısından iki şekilde hüküm doğurabilir. Bu nafaka türlerini bir üst başlıkta toplamak gerekirse geçici nafaka ve sürekli nafaka olarak ikiye ayırabiliriz.
Boşanma Davası Devam Ederken İstenebilecek Nafaka Türleri Nelerdir ?
Boşanma davası devam ederken veyahut boşanma davası açılmadan önce de yetkili ve görevli mahkemeden nafaka talep edebilmek mümkündür. Bu durumda talep edenin gerekli şartları yerine getirmiş olması gerekmektedir. Dava devam ederken, sonuçlanmamışken veya dava açılmadan önce istenebilen nafaka, tedbir nafakasıdır.
Tedbir Nafakası Nedir ?
Tedbir nafakası bir çeşit geçici önlemdir. Bu önlem boşanma sürecinde zayıf olan tarafı korumak amacı ile alınmaktadır. Boşanma davasından önce veya dava devam ederken gerek görülmesi halinde mahkeme tarafından tedbir nafakasına hükmedilir. Hüküm taraflardan birinin talebi üzerine kurulabileceği gibi resen de mahkemece karar verilebilir.
Tedbir nafakası Türk Medeni Kanununun 169. Maddesinde Geçici Önlemler başlığı altında düzenlenmiştir. Buna göre;
“Boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri resen alır.”
Tedbir Nafakası Kimler Lehine Hükmedilebilir ?
Tedbir nafakası boşanmak isteyen eşlerden biri lehine verilebileceği gibi çocuklar için de verilebilir. Tedbir nafakası hükmedilebilmesi için kusur aranmaz. Kusurlu tarafa da şartları mevcut ise tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Boşanma Davası Sonunda Hükmedilebilecek Nafaka Türleri Nelerdir ?
Boşanma davası sonunda mahkeme kararı ile taraflardan birine ve/veya çocuklarına nafaka ödenmesine karar verilebilir. Bu nafaka türleri aşağıdaki gibidir:
- İştirak Nafakası
- Yoksulluk Nafakası
İştirak Nafakası Nedir ?
İştirak nafakası çocuğun velayeti kendisine verilmeyen tarafından verilir. Bu nafaka, çocuğun kişisel bakım, eğitim, yeme-içme, gıda vb. giderlerine katılım sağlamak amacı ile ödenir. Nafaka miktarı, nafakayı ödeyecek olan kişinin maddi durumuna göre belirlenir. Çocuğun menfaatleri taraflarına menfaatlerinden önde tutulduğu için iştirak nafakasının miktarına mahkeme resen karar verebilir. Bu durumda taleple bağlılık ilkesi uygulanmaz. Dava sonunda iştirak nafakasına hükmedilmemiş olsa bile yeniden talep halinde mahkeme değerlendirme yaparak iştirak nafakasına hükmedebilir.
İştirak nafakasının şartları aşağıdaki gibidir:
- Nafaka verecek olan kişinin maddi durumunun nafaka vermeye uygun olması gerekir.
- Halin, durumun bunu gerekli göstermesi gerekir.
- Çocukların velayetinin bir tarafta bırakılmış olması gerekir.
- İştirak nafakasında amaç çocuğun menfaatini gözetmektir. Çocuğun menfaatinin olması gerekir.
Dava sonunda iştirak nafakası belirlendikten sonra istem halinde gelecek yıllarda tarafların sosyal ekonomik durumuna göre nafakanın miktarı yeniden belirlenebilir.
Yoksulluk Nafakası Nedir ?
Yoksulluk nafakası boşanma sebebiyle maddi, ekonomik olarak zor duruma düşecek olan tarafa ödenir. Hakim, iştirak nafakasından farklı olarak resen bu nafakaya hükmedemez. Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için tarafın talepte bulunması gerekir. Dava devam ederken yoksulluk nafakasına karar verilemez. Dava neticelendikten sonra nafakaya hükmedilir. Yine yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için
Yoksulluk nafakasının şartları şöyledir:
- Diğer taraftan daha az kusurlu olmak veya hiç kusuru olmamak.
- Boşanma neticesinde ekonomik olarak yoksulluğa düşmek.
- Boşanma kararının kesinleşmiş olması.
- Yoksulluk nafakası talebinde bulunmuş olmak.
Yoksulluk nafakasını kaldıran durumlar ise aşağıdaki gibidir:
- Nafaka alan kişinin maddi durumunun iyileşmesi, nafakaya ihtiyacının kalmaması,
- Nafaka yükümlüsünün ölümü,
- Nafaka alacaklısının ölümü,
- Nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi,
Nafakada Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir ?
Nafakaya hükmetmeye yetkili ve görevli mahkeme boşanma davasının görüldüğü Aile Mahkemesidir. Nafakanın yeniden değerleme yapılarak belirlenmesi taleplerinde de yine aynı mahkemeden talepte bulunulması gerekir.
Boşanma davası açılmadan ya da dava devam ederken mahkemece hükmedilebilen nafaka türü Tedbir Nafakasıdır. Mahkeme, zayıf durumda olan tarafın ve çocukların barınma, geçim ve korunma ihtiyaçlarını karşılamak üzere bu geçici önlemi alabilir.
İştirak nafakası, çocuğun velayeti kendisine bırakılmayan ebeveynden, çocuğun bakım – eğitim – yaşam giderlerinin karşılanabilmesi amacıyla ödenir. Mahkeme, nafaka ödeyene ait maddi durum, çocuğun menfaati ve ihtiyaçları dikkate alınarak miktarı belirler. Talep sonrası yıllık olarak yeniden belirlenme de mümkündür.
Yoksulluk nafakası, boşanma neticesinde ekonomik olarak zor duruma düşecek taraf lehine, dava sonucunda kararlaştırılabilir. Bu nafakaya hükmedilebilmesi için; talepte bulunulmuş olması, boşanma kararının kesinleşmiş olması ve nafaka alacaklısının gerçekten yoksulluğa düşmesi şarttır. Diğer taraftan daha az kusurlu ya da kusursuz olmak da değerlendirme kriteridir.
Nafakaya hükmedilmesi ya da nafakanın yeniden değerlenmesi taleplerinde görevli ve yetkili mahkeme, boşanma davasının görüldüğü Aile Mahkemesi olarak belirlenmiştir.
