Haksız Fesih Nedir?
Haksız fesih, işverenin iş sözleşmesini geçerli bir neden olmadan sona erdirmesidir. İşverenin, iş sözleşmesini feshederken İş Kanunu’nda belirtilen haklı nedenleri göstermesi gerekir. Bu nedenler arasında işçinin performans düşüklüğü, davranış bozukluğu ya da ekonomik nedenler olabilir.
Eğer işveren bu nedenleri belirtmeden ya da delillendirmeden işçiyi çıkarırsa, bu durum haksız fesih olarak kabul edilir. Haksız feshe uğrayan işçi, yasal haklarını kullanarak hak arayışına gidebilir.
Haksız Fesihte İşçinin Hakları Nelerdir?
Kıdem Tazminatı
Bir yıl ve üzeri süredir aynı iş yerinde çalışan bir işçi, haksız şekilde işten çıkarıldığında kıdem tazminatına hak kazanır. Bu tazminat, çalışılan her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır.
İhbar Tazminatı
İşverenin, iş sözleşmesini önceden haber vermeden sonlandırması halinde işçiye ihbar tazminatı ödemesi gerekir. Süreler hizmet süresine göre belirlenir: 2 ile 8 hafta arasında değişir.
İşe İade Davası Açma Hakkı
Haksız yere işten çıkarılan bir işçi, işe dönüş için dava açabilir. Ancak bu hakkı kullanabilmek için şu şartlar gerekir:
- İş yerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalı.
- İşçi en az 6 aylık kıdeme sahip olmalı.
- İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalı.
Dava öncesi zorunlu arabuluculuk süreci tamamlanmalıdır.
Boşta Geçen Süre Ücreti
İşe iade davasını kazanan işçi, çalışamadığı dönemdeki ücretini 4 aya kadar geri alabilir. Bu, “boşta geçen süre ücreti” olarak adlandırılır.
Sendikal Tazminat
Eğer işten çıkarılma nedeni sendikal faaliyetlerse, işçi 12 aya kadar ek tazminat talep edebilir.
İşten Çıkarılma Süreci Nasıl Olmalı?
İşverenin iş sözleşmesini feshederken belirli kurallara uyması gerekir:
- Fesih bildirimi yazılı olmalı.
- Fesih gerekçesi açık ve somut şekilde belirtilmeli.
- Geçerli neden yoksa fesih geçersiz sayılır.
Sözlü ya da gerekçesiz fesihler, geçersiz sayılır ve işçi dava açabilir.
İşe İade Davası Nasıl Açılır?
- Fesih bildirimi yapıldıktan sonra 30 gün içinde arabulucuya başvurulmalıdır.
- Arabuluculuk süreci en geç 3 haftada tamamlanır.
- Anlaşma sağlanmazsa, 2 hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.
Mahkeme işe iade kararı verirse işverenin 1 ay içinde işçiyi tekrar işe alması gerekir. Aksi durumda tazminat ödemesi zorunlu olur.
Haksız Fesih Nasıl Kanıtlanır?
İşçinin işten haksız yere çıkarıldığını kanıtlaması gerekmez. İşveren, fesihte geçerli neden olduğunu ispatla yükümlüdür. Yazılı fesih bildirimi, tanık beyanları ve iş performansı belgeleri delil olarak kullanılabilir.
Ne Kadar Tazminat Alabilirsiniz?
Alınabilecek tazminatlar:
- Kıdem tazminatı: Her yıl için 30 günlük brüt ücret.
- İhbar tazminatı: 2–8 hafta arası brüt ücret.
- Boşta geçen süre ücreti: 4 aya kadar maaş.
- Sendikal tazminat: 12 aya kadar maaş.
Tazminat tutarı, çalışanın maaşına ve hizmet süresine göre değişiklik gösterir.
Avukatla Süreci Takip Etmek Neden Önemli?
İş hukuku süreçleri teknik ve süreye bağlıdır. Belgelerin tam ve zamanında sunulması, dava sürecinde stratejik ilerlenmesi önemlidir. Alanında uzman bir avukat:
- Süreçleri takip eder,
- Hak kaybını önler,
- Delil toplamada yardımcı olur.
Bu nedenle hukuki destek almak en doğru adımdır.
Haklarınızı Bilin, Zamanında Harekete Geçin
İşten haksız yere çıkarıldığınızda yalnız değilsiniz. Türkiye iş hukuku, işçinin yanında yer alır. Kıdem ve ihbar tazminatı, işe iade hakkı ve diğer haklarınız için yasal süreleri kaçırmadan başvuru yapmalısınız.
Unutmayın, haklarınızı bilmek ve zamanında harekete geçmek mağduriyetinizi önleyecek en etkili adımdır.
