Gözaltına Alma Nedir ?
Gözaltına alma suç şüphesiyle yakalanan kişinin serbest bırakılmayıp soruşturmanın tamamlanabilmesi için tutulmasıdır. Gözaltına alma tedbirine karar verilebilmesi için soruşturmanın yürütülmesi açısından bu hususun zorunlu olması ve suça ilişkin somut delillerin bulunması gerekir. Gözaltı kararı Cumhuriyet Savcılığınca verilir. Gözaltı süresi kişinin yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süreler hariç olmak üzere, yakalama anından itibaren 24 saat geçemeyecektir.
Yakalama yerine gönderilme süresi on iki saatten fazla olamayacaktır.
Gözaltına Alınma Sebepleri Nelerdir ?
Gözaltına alınma sebepleri kanunda açıkça yazılmamıştır. Fakat iki unsurun birden gerçekleşmemesi halinde gözaltı kararı verilemeyeceği belirtilmiştir. Bahsedilen unsular ise, soruşturma açısında gözaltı kararı verilmesinin zorunlu olması, ilgili suça ilişkin somut delillerin bulunmasıdır.
Gözaltına Alma Kararını Kim Verir ?
Gözaltına alma kararı soruşturma aşamasında yazılı olarak verilir. Cumhuriyet Savcısı tarafından verilir ve hakim kararına gerek yoktur. Suçüstü hallerinde, kişi hakkında mülki amirler tarafından belirlenen kolluk amirleri tarafından da yirmi dört saate kadar gözaltı kararı verebilmektedir.
Yine şiddet olaylarının yaygınlaşması, kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açması veyahut toplumsal olaylar sırasında toplu olarak suç işlenmesi hallerinde de yetkili kolluk amirler tarafından kırk sekiz saate kadar gözaltı kararı verilebilmektedir. Bu durumda gözaltına alınma nedenlerinin ortadan kalkması halinde veyahut işlemler tamamlanınca derhal Cumhuriyet savcısına haber verilir.
Gözaltına Alma Süreleri Nelerdir ?
Gözaltına alma süresi kural olarak yakalan kişinin en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi süresi hariç olmak üzere yakalama anından itibaren yirmi dört saati geçemez. Toplu suçlarda ise durum farklıdır. Toplu suçlarda delillerin toplanması konusunda zorluk ve şüpheli sayısında çokluk söz konusu olduğunda her defasında bir günü aşmamak suretiyle Cumhuriyet Savcısı tarafından toplamda üç gün uzatılabilir. Gözaltının uzatılması kararı yazılı olarak verilir ve derhal gözaltındaki kişiye bildirilir.
Kişi en geç kırk sekiz saat, toplu suçlarda ise dört gün içerisinde hakim karşısına çıkarılmalıdır.
Kolluk Tarafından Gözaltına Alma Kararı Verilebilecek Suçlar
- Toplumsal olaylarda işlenen şiddet suçları,
- Kasten öldürme,
- Taksirle öldürme,
- Kasten yaralama,
- Cinsel saldırı,
- Çocukların cinsel istismarı,
- Hırsızlık,
- Yağma,
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti,
- Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma,
- Fuhuş,
- Kötü muamele,
- 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlar,
- 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen suçlar,
- 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa dayanılarak ilan edilen sokağa çıkma yasağını ihlal etme,
- 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3 üncü maddesinde belirtilen suçlar.
Gözaltı Kararına İtiraz Kimler Tarafından Nasıl Yapılır ?
Gözaltı kararının usulsüz, hukuka veya hakkaniyete aykırı olduğu düşünülüyorsa ilgili sulh ceza hakimine yazılı olarak itirazda bulunulabilir.
Gözaltı kararına itirazda bulunabilecek kişiler kanunda tahdidi olarak sayılmıştır:
- Yakalanan kişi,
- Müdafii,
- Kanuni temsilci,
- Eşi,
- Birinci dereceden kan hasımları,
- İkinci dereceden kan hısımları.
İtirazı alan sulh ceza hakimi yirmi dört saat içerisinde talebe ilişkin karar verir. Gözaltına ilişkin kararın yerinde olduğuna kanaat getirilirse, başvuranın talebinin reddine karar verilir. Aksi kanaatin olduğu durumlarda ise kişinin derhal serbest bırakılmasına karar verilebilir. Bu durumda aynı nedenden dolayı Cumhuriyet Savcısı tarafından tekrardan gözaltı kararı verilemez. Yeni delillerin mevcut olması halinde ise kişi hakkında tekrardan gözaltı kararı verilebilecektir.
Gözaltına alınan kişinin serbest bırakılmaması halinde sulh ceza hakimi önüne çıkarılır. Şüpheli ile birlikte müdafii de hazır bulunur.
