Tutuklama Nedir
Tutuklama CMK’ da düzenlenen geçici koruma tedbirlerinden biridir. Bu koruma tedbiri ile delillerin yok edilmesini önüne geçme, suçlunun kaçmasını engelleme gibi unsurların önüne geçilmeye çalışılır. Her suç için verilemeyen tutuklama kararı keyfi olarak değil, gerekli durumlarda verilmelidir. Karar, savcı tarafından değil, yalnızca hakim tarafından verilebilir. Yine soruşturma aşamasında da savcının tutuklama kararı verme yetkisi yoktur. Soruşturma aşamasında karar Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilir.
Tutuklama kararının alternatifi olan adli kontrol şartıyla serbest bırakılma kararı, savcının talebi üzerine hakimin verebileceği bir karar ile alınır. Her ne kadar soruşturmanın başı savcı olsa da tutuklama ve adli kontrol kararlarını verme yetkisi yoktur.
Tutuklama Nedenleri
Tutuklama nedenleri 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda 100. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre tutuklama kararının verilebilmesi için kuvvetli suç şüphesinin bulunması, somut delillerin varlığı, tutuklama nedenlerinden en az birinin bulunması gerekir. Fakat suça verilecek olan cezanın üst sınırı düşük ve tutuklama kararının verilmesi ölçülü olmayacaksa kişi aleyhine tutuklama kararı verilemez.
Kanunun ilgili maddesinde bulunan tutuklama nedenleri şunlardır:
- Şüpheli veya sanığın kaçma şüphesinin bulunması,
- Şüpheli veya sanığın kaçması, saklanması,
- Şüpheli veya sanığın delilleri yok etmeye çalışması,
- Şüpheli veya sanığın delilleri gizlemeye çalışması,
- Şüpheli veya sanığın delilleri değiştirmeye çalışması,
- Şüpheli veya sanığın tanık üzerinde baskı yapma girişiminde bulunması,
- Şüpheli veya sanığın mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapma girişiminde bulunması.
Tutuklama Kararı Verilebilecek Suçlar
- Soykırım ve insanlığa karşı suçlar,
- Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti,
- Kasten öldürme,
- Kasten yaralama,
- İşkence,
- Cinsel saldırı,
- Çocukların cinsel istismarı,
- Hırsızlık ve yağma,
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti,
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurma,
- Devletin güvenliğine karşı suçlar,
- Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
- Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı,
- Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu,
- Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,
- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar,
- Orman Kanununun 110 uncu maddesinin dört ve beşinci fıkralarında tanımlanan kasten orman yakma suçları,
- Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33 üncü maddesinde sayılan suçlar,
- Terörle Mücadele Kanununun 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen suçlar,
- Kadına karşı işlenen kasten yaralama suçu,
- Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu,
- Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî eğitim kurumlarında yönetici, öğretmen, usta öğretici, yabancı uyruklu öğrencilerin eğitimine yönelik Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen projelerde öğretici/öğretmen veya rehber danışman; özel öğretim kurumlarında yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğretici olarak görev yapanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî eğitim kurumları ve özel öğretim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders okutanlara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan öğretmenlere karşı görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işlenen kasten yaralama suçu.
Tutuklama Kararı Verilemeyen Suçlar
Tutuklama kararı verilemeyen suçlar ise şunlardır:
- Sadece adli para cezasını gerektiren suçlar,
- Vücut dokunulmazlığına karşı kasten işlenen suçlar hariç olmak üzere hapis cezasının üst sınır iki yılı geçmeyen suçlar.
Tutuklama Süreleri Nelerdir
Tutuklulukta geçen süreler yargılama yapılan mahkemenin niteliğine göre değişikli göstermektedir. Buna göre;
- Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi kural olaran en çok bir yıldır. Zorunlu olan hallerde gerekçesi belirtilerek tutukluluk süresi altı ay daha uzatabilecektir.
- Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde ise tutukluluk süresi en çok iki yıl olabilir. Fakat zorunlu hallerde gerekçesi gösterilerek uzatılabilir, uzatma süresi ise toplamda üç yılı geçemeyecektir.
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda tutuklama süresi beş yılı geçemez.
Soruşturma evresinde tutuklama süreleri ise aşağıdaki gibidir:
- Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı,
- Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise bir yılı geçemez.
- Fakat Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu olarak işlenen suçlar bakımından bu süre en çok bir yıl altı ay olup, gerekçesi gösterilerek altı ay daha uzatılabilir.
Tutuklama süreleri 18 yaşından küçükler için aşağıdaki şekilde uygulanır:
- Fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmamış çocuklar için kanunda belirtilen süreler yarı oranında,
- On sekiz yaşını doldurmamış küçükler içinse yine kanunda belirtilen sürelerin dörtte üçü oranında uygulanır.
Tutuklamaya İtiraz Nasıl Yapılır
Tutuklamaya itiraz kararı veren mahkemeye bir dilekçe verilerek veyahut mahkemeye sözlü beyanda bulunularak yapılır.
Tutuklama Kararına İtiraz Dilekçesi Örneği
…….. ASLİYE CEZA MAHKEMESİNE
DOSYA NO:
TUTUKLAMAYA İTİRAZ EDEN : Ad- Soyad, Adres, T.C. Kimlik No
MÜDAFİİ : Av. Ali Cihad SELİMOĞLU
DAVACI : KH
KONU : Sanık hakkında hukuka aykırı olarak verilen tutuklama kararının kaldırılarak tahliyesine, mahkeme aksi kanaatte ise adli kontrol şartı ile serbest bırakılmasına karar verilmesine ilişkin talebimizdir.
AÇIKLAMALAR :
Müvekkil, …………. tarihinde işlediği iddia edilen suçtan dolayı tutuklanmıştır. Müvekkilin tutuklanmasını gerektiren hiçbir somut delil bulunmamaktadır. Yine müvekkil, sabit işi ve adresi olan, bakmakla yükümlü olduğu bir ailesi bulunan, daha önce hiçbir sabıkası olmayan bir kişidir. Kaldı ki; iddia edilen suça ilişkin tüm delillerde toplanmıştır, bu süreden sonra müvekkilin tutukluluk halinin devam etmesi mümkün değildir.
Tüm bu sebeplerle müvekkilin derhal serbest bırakılması gerekmektedir.
NETİCE-İ TALEP :
Yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle;
- Müvekkil aleyhine verilen tutuklama kararının kaldırılarak müvekklin tahliyesine karar verilmesini,
- Mahkeme aksi kanaatte ise adli kontrol şartı ile serbest bırakılmasına karar verilmesini,
Sayın mahkemenizden vekaleten talep ederiz. Tarih:
Vekili
Av. Ali Cihad SELİMOĞLU
