İkale sözleşmesi işçi ile işverenin anlaşma yoluyla iş akdinin sona erdirilmesidir. Bu sözleşme ile beraber işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisi ortadan kaldırılır. Bunun karşılığında genel olarak işçiye tazminatlarının ödenmesi, işveren açısından ise aleyhine dava açılmaması konularında anlaşma sağlanır. Sözleşme ile hak kazanılmışsa; fazla mesai ücreti, yıllık izin ücretleri, UGBT, Hafta tatili gibi ücretler işçiye ödenir. İşçi ise işverenden hiçbir alacağının kalmadığını beyan ve işverene karşı dava açmayacağını taahhüt eder.
İkale sözleşmesi hem işçi hem de işveren için son derece karlıdır. Sözleşme ile işçi alacaklarına derhal kavuşurken işveren de aleyhine dava açılması tehlikesinden kurtulmaktadır.
İkale Sözleşmesinin Şartları Nelerdir ?
İkale sözleşmesi şartları kanunda açıkça belirtilmemiş olup Yargıtay’ ın yerleşik içtihatlarında mevcuttur. Bunlardan en önemlisi, işçinin iradesinin hiçbir şekilde sakatlanmamasıdır. İşçiye baskı ile ikale sözleşmesi imzalatılmış olması halinde yapılan sözleşme geçersiz olacaktır. Sözleşmenin geçersiz kılınabileceğinin söz konusu olduğu durumlar genelde işçinin hak ettiği alacağından çok daha azını kabul ettiği sözleşmelerdir. İşçiler alacaklarını temin edemeyeceği korkusuyla sözleşme imzalarlar. Yani sözleşmesinin imzalanması hususunda işçi baskı altındadır.
Yargıtay yerleşik içtihatlarında da İş Kanunda da açıkça belirtildiği üzere işçi zayıf olan konumdaki kişi olarak kabul edilir. Bu sebeple işçiyi koruyan kararlar ve kanunlar mevcuttur. İşçinin hak kaybına uğramaması adına hukuki düzenlemeler yapılmıştır. Tüm bu sebeplerle işçinin imzaladığı sözleşmede alacakları ve sözleşmede belirtilen meblağ arasında açık bir oransızlık varsa sözleşmenin geçersiz kılınabileceği yerleşik içtihatlarla belirtilmiştir.
Yapılan sözleşmenin geçersizliğine sebep olabilecek hususlardan kaçınılmalıdır. Hukuka ve usule aykırı yapılan sözleşme geçersiz olacaktır. Bu durumda sözleşmenin iptali için yetkili ve görevli mahkemede dava açılabilir.
İkale Sözleşmesi Nasıl Yapılır ?
İkale sözleşmesi tarafların iradelerine uygun olarak yazılı olarak yapılmalıdır. Sözleşmenin yazılı olarak yapılması ve taraflarca imza altına alınması geçerlilik şartlarındandır. İrade dışında imzalan sözleşme iptal edilebilirlik hükmüne tabidir. İradesi sakatlanan taraf, dava açarak sözleşmeyi iptal edebilir. İkale sözleşmesine, rekabet yasağı, gizlilik, tazminat vb. hükümler eklenebilir. Sözleşmede belirtilen hükümlere aykırı davranılması halinde cezai şart ödeneceğine ilişkin madde de yazılabilir. Fakat cezai şarta ilişkin madde tek taraflı, işçi aleyhine konulursa geçerli olmayacaktır. Yine cezai şart işçi aleyhine olacak şekilde oransız olursa yine cezai şartın geçerliliğinden bahsedebilmek mümkün olmayacaktır.
Sözleşmeye rekabet yasağına ilişkin madde konulması halinde bu yasağın ne kadar süre ile konulduğu neleri kapsadığı açıkça belirtilmelidir. Gizlilik konusu bilgilerin de nelere ilişkin olduğu sözleşmede açıklanmalıdır. İşçiye bir tazminat ödenecekse miktarı, hangi alacaklara mahsuben ödendiği yazılmalıdır. Bunun karşılığında işçinin herhangi bir alacağının kalmaması halinde hak ve alacağının bulunmadığına ve işveren aleyhine dava açılmayacağına ilişkin beyan da sözleşmeye geçmelidir.
İkale Sözleşmesinin Sonuçları Nelerdir ?
İkale sözleşmesinin imzalanması ile taraflar yükümlük altına girer. Yükümlülükler sözleşmenin içeriğine göre farklılık arz edecektir. Buna göre; sözleşmede rekabet yasağı, gizlilik hususuna ilişkin maddeler mevcutsa, işçi rekabet etmeme yükümlülüğü altına girer, işyerinde öğrenmiş olduğu bilgileri üçüncü kişilerle paylaşmamayı taahhüt eder. Bir tazminat ödemesi söz konusu ise işveren belirtilen meblağı ödemekle yükümlü olurken işçi de almış olduğu alacaklarına ilişkin dava açmayacağını taahhüt eder. Sözleşmeye aykırı davranılması halinde taraflar yargıya başvurabilecektir. Yine sözleşmeye aykırı davranılması halinde sözleşmeye cezai şart konulmuş ise bu cezai şart da talep edilebilecektir.
İkale Sözleşmesi Örneği
……. adresinde mukim………. (Bundan sonra “İşveren” olarak anılacaktır) ile ….. adresinde mukim diğer taraf ……. (Bundan sonra “İşçi” olarak anılacaktır) arasında …./ .. / …. tarihli iş sözleşmesi akdedilmiştir.
İşveren ve İşçi, mevcut iş sözleşmesini anlaşma yolu ile sona erdirme hususunda mutabık kalmış olup, işbu İkale Sözleşmesi (Bundan sonra “Sözleşme” olarak anılacaktır) iş sözleşmesinin karşılıklı ve birbirine uygun serbest iradeleri sonucu anlaşma yolu ile sona erdirilmesi nedeni ile düzenlenmiştir.
Taraflar Sözleşmenin devamında yer alan hususlar konusunda anlaşmaya varmışlardır:
MADDE 1 – SÖZLEŞMENİN KONUSU
İşbu Sözleşme, İşveren ile …/…/…. tarihli iş sözleşmesi ile ……….. pozisyonunda istihdam edilen …….’nın iş sözleşmesinin, …/…/…. tarihinde taraflar arasında ikale yoluyla sona erdirilmesi nedeniyle, tarafların doğacak yeni durumdan kaynaklanan karşılıklı hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir.
MADDE 2- TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İşbu Sözleşme ile birlikte Taraflar, aralarında mevcut olan ………. tarihli iş sözleşmesini aşağıda belirtilen hal ve koşullar altında ikale yoluyla sonlandırmayı kabul, beyan ve taahhüt ederler:
İşverenin Hak ve/veya Yükümlülükleri
İşveren, Taraflar arasındaki…… tarihli iş sözleşmesinin ikale yoluyla barışçıl bir şekilde sona erdirilmesi için aşağıda yer verilen ödemeleri İşçinin aşağıda belirtmiş olduğu banka hesabına ödemeyi kabul, beyan ve taahhüt eder.
Bu çerçevede, İşveren;
- Fazla Çalışma Ücreti olarak ……-TL, · Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti olarak ..-TL, · … Gün İçin Yıllık İzin Ücreti olarak ……-TL
olmak üzere toplam …-TL’yi ……. Tarihinde İşçinin …….. IBAN numaralı hesabına ödeyecektir.
İşçinin Hak ve/veya Yükümlülükleri
İşçi; yukarıda açıkça belirtilen fazla çalışma ücreti alacağının, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağının, yıllık izin ücreti alacağının ödenmesi ile işbu Sözleşmede belirtilen, belirtilmeyen tüm işçilik alacağı kalemlerinden dolayı İşveren’i gayrikabili rücu olarak ibra eder.
İşveren’den hiçbir alacağının kalmadığını, tüm alacak kalemleri bakımından İşvereni ibra ettiğini, bu ve benzeri hakları için ayrıca dava açmayacağını kabul ve taahhüt eder.
MADDE 3- DİĞER HÜKÜMLER
İşbu Sözleşme’nin değiştirilmesi/ düzenlenmesi ancak iki tarafın yazılı ve imzalı bir şekilde akdedecekleri ek protokol marifetiyle söz konusu olabilecektir. ,
Sözleşme’ye ilişkin tüm bildirimler yazılı olarak işbu sözleşmede Taraflar’ın belirtmiş oldukları adreslere gönderilecek yazı ile gerçekleştirilecektir. İlgili gönderimlerde gönderinin ulaşıp ulaşmadığı hakkında bilgi gönderen tarafından talep edilmelidir.
MADDE 4-TEBLİGAT VE HUKUKİ UYUŞMAZLIK
Tarafların işbu Sözleşmede belirtilen adresleri tebligat adresleri olup, işbu adreslerin değişmesi halinde yazılı olarak adresin bildirilmemesi halinde geçerli tebligat adresi olarak kabul edilecektir. İşbu sözleşmeden kaynaklı uyuşmazlıkların çözümünde ….. İcra Müdürlükleri ve Mahkemeleri yetkilidir.
MADDE 5- SÖZLEŞMEDE ELE ALINMAYAN HUSUSLAR
İşbu Sözleşme’de ele alınmayan bütün konular, iş sözleşmesinde ve eklerinde yer alan hususlar ile İş Kanunu, Borçlar Kanunu ve ilgili kanun hükümlerine tabi olacaktır.
İşbu Sözleşme 5 (beş) madde ve … sayfadan ibaret olup; ……………..tarihinde iki nüsha halinde tanzim edilmiş, taraflarca okunmuş ve iradelerine uygun olduğunu beyan edilmiş olup karşılıklı imza ile yürürlüğe girmiştir. ../…/…….
İŞVEREN İŞÇİ
…… ……..
İmza İmza
